Inteligentny, wrażliwy, wysportowany, o zachwycającym wyglądzie: Owczarek szkocki długowłosy, znany jako Collie, należy do najbardziej rozpoznawalnych ras świata, głównie za sprawą powieści Erica Knighta „Lessie, wróć!”. Ze względu na naprawdę wiele wspaniałych cech charakteru ten szkocki pies pasterski jest dziś doskonałym psem rodzinnym.
Dla owczarka szkockiego długowłosego, zwanego też owczarkiem Collie Rough, czy Rough Coated Collie, istnieją dwa odrębne standardy: brytyjski oraz amerykański. Jednak FCI uznała jedynie typ brytyjski. Amerykańskie owczarki szkocie długowłose hodowane są według swojego standardu przez hodowle zrzeszone w AKC (American Kennel Club).
Amerykański standard odbiega od brytyjskiego w kilku kwestiach, jednak zasadniczo obie linie nie różnią się bardzo. Wspólne są próby wykształcenia przyjaznego, empatycznego usposobienia u psa tej rasy. Różnice mają występować przede wszystkim w jego wyglądzie. Typ amerykański uważa się za nieco większy i bardziej muskularny. Amerykański standard zezwala także na więcej umaszczeń niż standard FCI. O innych różnicach między liniami jeszcze wspomnimy.
Popularyzacja
Powieść Erica Knighta, a zwłaszcza jej amerykańska adaptacja filmowa, opisująca niewiarygodne przywiązanie suczki o imieniu Lassie do swojego opiekuna oraz niewyobrażalną u psa empatię i inteligencję tego owczarka, przyczyniły się do spopularyzowania rasy Collie w niesłychanie szybkim tempie i na ogromną skalę. Rasa stała się niesłuchanie pożądaną rasą rodzinną. Piękna sylwetka i szata w połączeniu z przyjazną, stabilną osobowością owczarka szkockiego uszczęśliwia do dziś jego licznych miłośników na całym świecie.
Idealny pies rodzinny?
Owczarki szkockie długowłose faktycznie wykazują się ponadprzeciętną inteligencją oraz zdolnością do błyskawicznego uczenia się nowych zadań. Dopasowują się bez problemów i chętnie do trybu życia rodziny i łatwo się przywiązują. Są wierne, łagodne i kochają dzieci, dlatego spełniają wszystkie warunki, by być doskonałym psem rodzinnym. Ich empatyczna natura czyni te psy jednocześnie bardzo wrażliwymi na nastroje opiekunów. Na ich przesadną szorstkość czy niekontrolowane wybuchy złości owczarki Collie reagują niepokojem i stresem.
Kochający spokój wrażliwiec
Jeśli myślisz o adopcji owczarka szkockiego długowłosego, musisz mieć na uwadze, że pies ten potrzebuje dokładnie tyle samo atencji, czasu i miłości od opiekuna, ile sam jest w stanie w zamian dać. Owczarki Collie są bardzo harmonijne, uwielbiają, gdy cała ich ludzka rodzina spędza wspólnie czas. Psy tej rasy absolutnie nie nadają się do trzymania w klatce czy zostawania na długo bez towarzystwa. Tak samo niekoniecznie psy tej rasy nadają się do stróżowania. Wprawdzie w stosunku do obcych owczarek szkocki zachowuje się powściągliwie, jednak jest to pies zdecydowanie zbyt potulny, by bez namysłu wystraszyć efektywnie potencjalnego intruza. Niemniej nie opuści rodziny w potrzebie, gdyż nie jest absolutnie strachliwy i o bezpieczeństwo swoich umiłowanych opiekunów będzie zajadle walczył.
Czy owczarki szkockie długowłose są nerwowe?
Chociaż standard FCI, który wymienia brytyjską linię owczarków Collie Rough pod numerem 156 w grupie 1 „Psy pasterskie i zaganiające”, sekcji 1 „Psy pasterskie”, wyraźnie stwierdza, że rodowodowy owczarek szkocki długowłosy nie jest ani nieśmiały, ani ze swej natury nerwowy, jednak w wyniku działalności nieodpowiedzialnych pseudohodowców ukierunkowanych wyłącznie na szybki zysk ze sprzedaży piesków, na świat przyszło wiele osobników, które wykazywały właśnie takie nerwowe i nieśmiałe zachowanie. Dzięki staraniom zrzeszonych, profesjonalnych hodowców, świadomych celów hodowlanych i troszczących się o usposobienie swoich podopiecznych, w ostatnich latach owczarki szkockie odzyskały swoją spokojną naturę, jaką odznaczały się niegdyś, pełniąc funkcję psów pasterskich.
Ogromną popularność owczarki szkockie długowłose zawdzięczają z pewnością swojemu szlachetnemu wyglądowi. Pociągła, smukła kufa, bujna, jedwabista szata, lekki, elegancki chód sprawiają, że Collie Rough wygląda arystokratycznie. Trudno się więc dziwić, że także brytyjskie rody królewskie, począwszy od królowej Wiktorii, znalazły sobie upodobanie w tej imponującej rasie psa.
Bujna szata w typowych dla Collies umaszczeniach
W przypadku rasy Collie Rough uwagę zwraca przede wszystkim długie, gładkie włosie, które w połączeniu z miękkim i gęstym podszerstkiem sprawia wrażenie wyjątkowej objętości. Także grzywa i kryza wokół szyi psa pasuje do jego całego arystokratycznego wyglądu. W uznanej przez FCI linii brytyjskiej dopuszczane są trzy umaszczenia psów tej rasy:
Śniada z białym (Sable-white): odcienie od jasnozłotego po mahoniowy, rozległe białe znaczenia, szczególnie pożądany biały kołnierz, skarpetki i koniec ogona, strzałka na głowie.
Niebieska markurkowa (Blue-Merle): Tło srebrzystoniebieskie, czarne plamki i łatki, rozległe białe znaczenia, szczególnie pożądany biały kołnierz, skarpetki i koniec ogona, strzałka na głowie.
Trójbarwna (Tricolor): czarna z podpalaniem na głowie i nogach, rozległe białe znaczenia, szczególnie pożądany biały kołnierz, skarpetki i koniec ogona, strzałka na głowie.
W AKC (American Kennel Club), która opisuje amerykański standard rasy, dopuszcza się jeszcze jedno umaszczenie – zupełnie białe, które przed FCI jest niepożądane.
Wielkość i waga
Samce w kłębie osiągają wysokość od 56 do 61 cm, natomiast suki od 51 do 56 cm, co klasyfikuje rasę owczarek szkocki długowłosy do grupy psów średniej wielkości. W zależności od rozmiarów owczarki Collie ważą od 18 do 25 kg, są więc relatywnie lekkimi psami w tej grupie. Collies według amerykańskiego standardu mogą być nieco wyższe – samce osiągają do 66 cm w kłębie. Wyraźniej zaznacza się różnica w wadze, gdyż u amerykańskich owczarków Collie wynosi ona nawet 34 kg. Owczarki Collie według standardu amerykańskiego są bardziej ubite, mają również adekwatnie szerszą i bardziej muskularną głowę.
Historia
Przodkowie obu wariantów owczarków szkockich pochodzą, jak sama nazwa rasy wskazuje, ze Szkocji, gdzie według podań pomagały w wypasaniu i zaganianiu owiec już w XIII wieku. Nazwę rasie nadano właśnie przez wzgląd na te stadne zwierzęta, nazywane wcześniej w tamtych okolicach „Colleys”. Prawdopodobnie pierwsi przodkowie owczarków Collie pochodzą już z czasów rzymskich, kiedy to rodzime brytyjskie psy pasterskie skrzyżowały się z psami podróżującymi z rzymskimi żołnierzami, przybyłymi na Wyspy Brytyjskie w V wieku.
Droga do przyznania oficjalnego standardu
Droga do przyznania rasie owczarek szkocki długowłosy oficjalnego standardu rozpoczęła się natomiast dopiero w roku 1840, kiedy miłośnicy rasy założyli w Anglii jej pierwszy „Collie Club”. Collies stały się popularne przede wszystkim za sprawą królowej Wiktorii, która pierwszy raz zetknęła się z rasą w szkockim zamku Balmoral. Królowa była tak zachwycona tymi inteligentnymi, przyjacielskimi i pięknymi psami, że sama postanowiła wspierać ich rozwój i hodowlę. Obdarowywała dyplomatów i szlachtę owczarkami szkockimi, czyniąc je najmodniejszymi psami na salonach. Jej ukochana suczka Gypsy została po śmierci pochowana w 1868 w parku przy zamku Windsor.
Niezależne linie hodowlane w Ameryce i Australii
Z wytrzymałego, inteligentnego psa pasterskiego z biegiem czasu wykształcał się pożądany pies wystawowy i pies do towarzystwa. W XIX wieku z podróżnikami z Wielkiej Brytanii owczarki szkockie dostały się również do Stanów Zjednoczonych oraz do Australii, gdzie rozwijały się niezależnie od brytyjskiego standardu. I tak, w Australii owczarek szkocki stał się praojcem australijskich psów pasterskich – owczarka Kelpie oraz Cattel Dog, a w Ameryce Rough-Collie zyskał odrębny standard.
Negatywne skutki szału na Collie
Boom na psy rasy owczarek szkocki po wyemitowaniu angielskiego serialu o przygodach Lessie, jak to często bywa, pociągnął za sobą negatywne skutki. W nadziei na szybkie pieniądze chciwi, nieodpowiedzialni pseudohodowcy parowali psy bez przeprowadzania testów zdrowotnych i uwzględniania papierów rodowodowych. Efektami było rodzenie się szczeniąt o wadach osobowościowych – nerwowych lub strachliwych – oraz występowanie chorób genetycznych, z powodu których niektóre osobniki cierpią do dziś.
Hodowla i zdrowie owczarka szkockiego długowłosego
Dziś profesjonalni, zrzeszeni hodowcy znów koncentrują swoje starania hodowlane na tym, by rodziły się pieski zdrowe i o stabilnej osobowości. Dzięki pogłębiającej się wiedzy o genetyce oraz powiązanych z nią badaniom udało się zredukować występowanie chorób typowych dla rasy. Hodowcy zrzeszeni w organizacjach, najlepiej podlegających samej FCI, hodują swoje pieski według założonego przez nią standardu, prowadzą księgi i podlegają surowym przepisom, których celem jest przede wszystkim eliminacja defektów genetycznych z miotów oraz wspieranie zdrowia i dobrych cech rasy.
Choroby typowe dla owczarków szkockich
Szczególną uwagę należy zwrócić przede wszystkim na to, że owczarki szkockie Collie wykazują nadwrażliwość na niektóre leki, antybiotyki oraz narkozę, co jest powodowane mutacją w genie MDR1. Spożycie pozornie nieszkodliwych leków może u tych owczarków wywoływać objawy, takie jak wymioty, zaburzenia ruchowe, w szczególnych przypadkach nawet śmierć. Badania dowodzą, że nawet 76% owczarków szkockich długowłosych może być nosicielami przynajmniej jednego allelu z defektem genu. Czy zwierzęcia dotyczy ta przypadłość, czy też nie, można dziś stwierdzić za pomocą testu genetycznego. Owczarkom szkockim Collie zdarza się również schorzenie genetyczne oczu, mianowicie anomalia oka collie (CEA), polegająca na niedorozwoju naczyniówki. Schorzenie to prowadzi do zaburzeń widzenia, a w rozwiniętej fazie nawet do całkowitej ślepoty. Stosunkowo często, zwłaszcza młodym Collies, zdarzają się także zapalenia skórno-mięśniowe. Parowanie dwóch osobników o umaszczeniu niebieskim marmurkowym może powodować ślepotę lub głuchotę u ich potomstwa, dlatego takie krzyżowanie w niektórych europejskich krajach jest zabronione.
Szybkie spojrzenie na listę schorzeń dotykających owczarki szkockie wystarczy, by przekonać się, jak ważne jest nabywanie szczeniąt wyłącznie z profesjonalnych, zorganizowanych w FCI hodowli. Szczeniąt zdrowych, przebadanych, zaszczepionych, z papierami, zsocjalizowanych z człowiekiem i innymi psami, o stabilnej osobowości z pewnością nie znajdziesz, koncentrując się na internetowych ogłoszeniach oferujących wyjątkowo niską cenę. Zwróć się do zarządu głównego Związku Kynologicznego w Polsce, by poznać adresy zrzeszonych hodowców.
Pożywienie dla owczarka szkockiego
Dobry hodowca będzie w stanie opowiedzieć wiele na temat prawidłowego żywienia piesków pomnażanej przez niego rasy. Z doświadczenia wie on najlepiej, czego pieski rasy owczarek szkocki Collie potrzebują i, co najbardziej im smakuje. Na początku zaleca się podawać pieskowi tę samą karmę, którą karmił go hodowca. Stopniowo karmę zmieniać należy, kiedy piesek podrośnie i zmienią się jego potrzeby żywieniowe. Kiedy osiąga wiek dorosły, redukuje się ilość posiłków. Psy są mięsożercami, dlatego ich przewód pokarmowy jest przystosowany przede wszystkim do spożywania mięs. Ich zapotrzebowanie energetyczne zależy od wielu czynników, takich jak wiek, waga czy aktywność fizyczna. Niemniej wszystkie psy potrzebują w diecie dużej ilości wysokiej jakości mięsa oraz wartościowych warzyw, wielu witamin, minerałów i innych substancji – ich proporcje zależą jednak od jednostkowych potrzeb psa. W tej kwestii najlepiej poradź się zaufanego weterynarza lub eksperta żywieniowego. Ważne, by psu podawać wyłącznie takie karmy, których skład dobrze się zna i przekonuje on o wysokiej jakości produktu. A to jest znacznie łatwiejsze, kiedy posiłki dla psa przygotowuje się samemu lub podaje się mu posiłki typu BARF. Jednak i te sposoby karmienia wymagają rzutu okiem na spis składników produktu.
Pielęgnacja owczarka szkockiego długowłosego – mniej znaczy więcej
Patrząc na szatę Rough Collie, można się domyślać, że jej pielęgnacja nie jest łatwa i szybka, jednak w rzeczywistości zabiera wcale nie tak wiele czasu. W zupełności wystarczy szczotkowanie sierści owczarka szkockiego długowłosego co dwa tygodnie i zwracanie uwagi, by nie kołtuniła się, zwłaszcza przy uszach i nogach. Zbyt częste szczotkowanie mogłoby doprowadzić do tego, że Collie straciłby dużo cennego włosia z podszerstka, który pełni ważne funkcje – ogrzewa ciało psa i chroni je przed wilgocią.
Czy owczarek szkocki nadaje się dla początkującego opiekuna?
Owczarek szkocki Collie charakteryzuje się osobowością spokojną i elastyczną, dlatego uchodzi za rasę wyjątkowo nieskomplikowaną, która doskonale nadaje się również dla początkujących miłośników psów. Nie oznacza to jednak, że Collies będą za właścicielem podążać ślepo i krok w krok. Jak praktycznie wszystkie inne rasy, Collies potrzebują konsekwentnego wychowania i dużo uwagi od swojego opiekuna. Cała rodzina powinna znaleźć czas dla pupila tej rasy. Najlepiej o potrzebach psa dowiedz się od hodowcy. Pamiętaj, że owczarek musi zażywać ruchu, spacery między blokami dwa razy dziennie absolutnie mu nie wystarczą. Owczarek szkocki powinien mieć możliwość uczestniczenia w życiu opiekuna i jego rodziny – nie lubi przebywać sam, najchętniej wszędzie będzie kroczył za swoimi ludźmi. Dzięki jego potulnemu charakterowi zabieranie go ze sobą niemal wszędzie jest na szczęście najczęściej zupełnie bezproblemowe.
