Coraz więcej opiekunów psów jest entuzjastycznie nastawionych do diety typu BARF („Biologically Appropriate Raw Food”). Ale na czym opiera się dieta BARF dla psów i na co należy zwrócić uwagę przy jej komponowaniu? Poniżej przedstawiamy wszystkie jej wady i zalety oraz najważniejsze wskazówki.
© exclusive-design / stock.adobe.com
Dieta BARF składa się nie tylko z surowego mięsa, ale również wielu innych składników.
Ta forma żywienia pochodzi z obszaru angielskojęzycznego i jest skrótem określenia „bones and raw food“ lub „biologically appropriate raw foods“. Odnosi się ona do karmienia zwierząt surowym pokarmem, w oparciu o ich pierwotną dietę jako mięsożerców. Posiłek przygotowany ze świeżego surowego mięsa i podrobów, warzyw, owoców, olejów i ziół ma jak najlepiej imitować naturalny posiłek dzikiego psa.
Przy nieco większym nakładzie pracy i uwzględnieniu indywidualnego zapotrzebowania psa na określone składniki odżywcze, dieta BARF dla psów może być dobrą alternatywą dla komercyjnej karmy.
My, ludzie, zwracamy coraz większą uwagę na to, co jemy i pochodzenie naszej żywności, i warto przyjąć takie podejście również w stosunku do naszych podopiecznych. W przypadku diety BARF samodzielnie decydujemy, jakie składniki trafiają do miski psa.
W przypadku chorób takich jak nietolerancje pokarmowe, skład posiłków można precyzyjnie dostosować do indywidualnych wymagań, a uczulające składniki po prostu pominąć.
Podawanie większych kawałków mięsa lub kości zaspokaja potrzebę żucia i wspiera pielęgnację zębów. Ma to zastosowanie jednak tylko w przypadku takich kawałków jedzenia, których nie można połknąć w całości.
Pomimo wszystkich pozytywnych aspektów, należy wziąć pod uwagę również ewentualne problemy oraz ryzyka związane z dietą BARF dla psów.
Jednym z głównych problemów wielu posiłków BARF są niedobory ważnych składników odżywczych.
Przeprowadzono badania z wykorzystaniem komputerowego obliczania racji żywieniowych w celu zbadania zawartości składników odżywczych w ramach barfowania. Okazało się, że skład samodzielnie przygotowanych posiłków często nie jest zbilansowany.
Dlatego często dochodzi do niedoborów wapnia, potasu, pierwiastków śladowych i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, co może mieć poważne konsekwencje zdrowotne.
Oprócz niedoborów i ich wpływu na zdrowie zwierzęcia, problemem, który skłonił lekarzy weterynarii do krytycznego spojrzenia na ten rodzaj diety jest kwestia higieny związanej z karmieniem surowym mięsem, co było szeroko dyskutowane i analizowane. Badania wykazały, że surowe mięso jest mocno zanieczyszczone salmonellą i innymi patogenami, które są częściowo odporne na wiele powszechnie stosowanych antybiotyków.
W przypadku barfowania mogą one bez problemu dostać się do organizmu psa, chociaż nie zawsze wywołują choroby. Niemniej, pies wydala je wraz z kałem i tym samym może je pośrednio przenieść na człowieka. Najbardziej narażone na ich działanie są niemowlęta, małe dzieci i osoby z obniżoną odpornością.
Kolejnym możliwym źródłem zakażenia dla ludzi jest samo surowe mięso i sposób obchodzenia się z nim. Jeśli warunki, w jakich przygotowywane są posiłki nie są właściwe, patogeny z jedzenia dla psa mogą zanieczyścić naszą żywność.
Kości są ważnym elementem barfowania, ponieważ dostarczają dużą część niezbędnego zwierzętom wapnia. Ale wiąże się z tym również pewne ryzyko. Twardy materiał kostny może prowadzić do złamań zębów, urazów żołądka czy jelit w wyniku połknięcia ostrych odłamków kości, stwarzając zagrożenie dla życia zwierzęcia.
Ponadto, jeśli pies zje dużą ilość kości na raz, mączka kostna może powodować zaparcia i formowanie twardego, białego kału, co nierzadko kończy się interwencją chirurgiczną, a w najgorszym wypadku nawet śmiercią zwierzęcia.
Przeczytaj także: Czy psy mogą jeść kości?
W przypadku zdrowych, dorosłych psów w zasadzie nie ma przeciwwskazań do barfowania.
Jednak, jeśli chodzi o psy cierpiące na choroby organiczne, psich seniorów i zwierzęta o specjalnych wymaganiach, wszystkie zalety i wady tej metody żywienia należy dokładnie przemyśleć i niewykluczone, że z niej zrezygnować.
Kontrowersyjna jest zwłaszcza w przypadku szczeniąt. Ich wymagania żywieniowe zmieniają się bowiem niemalże z tygodnia na tydzień, w związku z czym skład posiłków musi być regularnie modyfikowany. Profesjonalna pomoc jest tutaj absolutnie niezbędna, aby zapobiec spowodowanym przez ewentualne niedobory szkodom fizycznym.
Ze względu na wysokie ryzyko zakażenia, karmienie surowym mięsem nie jest zalecane w przypadku gospodarstw domowych, w których mieszkają niemowlęta, małe dzieci lub osoby z osłabioną odpornością.
© skif / stock.adobe.com
Co musi znaleźć się w misce z jedzeniem dla psa? Najważniejsze jest właściwe zbilansowanie racji żywieniowych, aby zawierały odpowiednią ilość składników odżywczych. Nadmierna podaż niektórych z nich ma negatywny wpływ na przyswajanie innych.
Dużą część posiłków w przypadku diety BARF dla psów stanowią produkty pochodzenia zwierzęcego, które dostarczają organizmowi zwierząt ważne aminokwasy, będące budulcem dla własnych białek organizmu, które z kolei są niezbędnymi elementami tkanek, enzymów i hormonów.
Wskazówka: Niektóre pokarmy roślinne również zawierają aminokwasy niezbędne dla psów. Jednym z nich jest soja.
Czyste mięso mięśniowe zawiera wysokiej jakości, lekkostrawne białko i dlatego stanowi podstawę części diety pochodzenia zwierzęcego. Odpowiednie jest mięso wołowe, drób, jagnięcina oraz kozina.
Alternatywą dla psów z nietolerancjami pokarmowymi mogą być bardziej egzotyczne rodzaje mięsa, takie jak konina, mięso strusia lub kangura.
Poszczególne rodzaje mięsa różnią się od siebie zawartością tłuszczu i żelaza, dlatego najlepiej jest podawać co najmniej dwa różne rodzaje mięsa na przemian.
Uwaga: Surowa wieprzowina jest absolutnie zakazana.
Pod żadnym pozorem nie należy podawać psom surowej wieprzowiny. Świnie bowiem są potencjalnymi nosicielami wirusa Aujeszky’ego, który prowadzi do śmierci psów i kotów. Jeśli chcesz wykorzystywać wieprzowinę jako źródło białka, musisz ją dobrze ugotować.
Podroby zawierają dużo tkanki łącznej i są trudniejsze do strawienia, dlatego ich udział w całkowitej ilości mięsa nie powinien przekraczać 25 procent. W przeciwnym razie mogą prowadzić do wzdęć i zmian w konsystencji kału.
Nie są one niezbędne w diecie BARF dla psa. Jednak w wariancie bardzo rygorystycznym, zakładającym całkowity brak sztucznych dodatków, warto je dodać jako źródło ważnych witamin, pierwiastków śladowych i minerałów.
Można wybrać wówczas żwacz, żołądek, śledzionę, wymiona, płuca i nerki. Ponieważ wątroba zawiera dużo witaminy A, jej udział w ciecie powinien być niewielki.
Jeśli stosowane są gotowe preparaty mineralne i witaminowe, podawanie wątroby należy z reguły zupełnie wyeliminować, aby uniknąć nadpodaży witaminy A.
Uwaga: W przypadku regularnego podawania przełyku, obecne w nim pozostałości tarczycy mogą prowadzić do nadczynności tarczycy. Dlatego lepiej z niego zupełnie zrezygnować.
W zależności od gatunku, ryby dostarczają psom jod, witaminę A oraz D. Szczególnie tłuste ryby takie jak łosoś charakteryzują się ponadto wysoką zawartością niezbędnych kwasów tłuszczowych omega-3.
Niemniej, ryby nie są bogatym źródłem witamin i powinny być podawane nie częściej niż raz lub dwa razy w tygodniu.
Kości są jedną z możliwości zaopatrywania organizmu psa w wapń. Aby zapobiec wahaniom podaży wapnia, należy włączać je do diety co najmniej co drugi dzień, a najlepiej codziennie.
Dobrym wyborem będą surowe kości z pięćdziesięcioprocentową zawartością mięsa, na przykład szyjki z kurczaka. Można je podawać w całości lub zmielone.
Uwaga: Należy zachować ostrożność – nadmierna ilość kości prowadzi do powstawania kamieni moczowych i zaparć, i hamuje wchłanianie miedzi i cynku z diety.
Również produkty mleczne są źródłem lekkostrawnych białek i wielu niezbędnych aminokwasów. W diecie BARF dla psów mogą być stosowane jako częściowy substytut mięsa mięśniowego. Może to być twaróg, jogurt lub kwaśna śmietana.
Większość psów dobrze toleruje mniejsze porcje tradycyjnych produktów mlecznych, a ich ilość należy zwiększać powoli. Niemniej, w przypadku ewentualnej biegunki produkty mleczne należy albo wyeliminować z diety albo wybrać ich wersje bez laktozy.
Ważne: Same produkty mleczne to zdecydowanie za mało, aby dostarczyć organizmowi psa odpowiednią ilość wapnia.
Wyjątek stanowią gotowane jaja
Jedno jajko tygodniowo jest świetnym uzupełnieniem dawki pokarmowej, ponieważ dostarcza również inne ważne składniki odżywcze. Żółtko na przykład zawiera dużą ilość biotyny, a zmielone skorupki są dodatkowym źródłem wapnia.
Wchłanianie biotyny i białka uniemożliwiają substancje zawarte w surowym białku, które można dezaktywować podczas gotowania. Podawanie gotowanych jajek jest zalecane również ze względów higienicznych.
Oprócz mięsa mięśniowego i innych produktów pochodzenia zwierzęcego, do miski psa powinno trafić również kilka innych składników, które dostarczą substancje odżywcze niezbędne dla zdrowej flory jelitowej i funkcjonowania całego organizmu.
Poza wieloma witaminami, owoce i warzywa zawierzają błonnik niezbędny dla prawidłowej pracy jelit. Co do zasady to, co my możemy jeść w postaci surowej, mogą spożywać także czworonogi, ale istnieją również pokarmy, których pies absolutnie nie powinien jeść! Dlatego zanim podasz psu jakikolwiek produkt, upewnij się, że mu nie zaszkodzi.
Warzywa można podawać w całości, starte na tarce lub w postaci puree, przy czym gotowane są zazwyczaj lepiej tolerowane. Niektóre warzywa, takie jak brokuły, dynia czy rośliny strączkowe należy przed podaniem ugotować. Na surowo można podawać marchewkę, cukinię, koper włoski pasternak, ogórki oraz sałatę.
Owoce tylko w umiarkowanych ilościach
Ze względu na dużą zawartość cukru, owoce sprawdzą się w przypadku psów jedynie w ograniczonym zakresie i niekoniecznie muszą być elementem diety BARF dla psów. Dlatego lepiej, aby stanowiły one jedynie okazjonalny przysmak między posiłkami. Mogą to być na przykład jabłka, gruszki czy truskawki.
Uwaga: Cebula, czosnek, por, awokado i winogrona nie powinny trafić do psiej miski.
Kolejnym ważnym elementem diety BARF dla psów są oleje, będące źródłem niezbędnych kwasów tłuszczowych i witaminy E. Poza tym, oleje są konieczne do trawienia i wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Zawartość i skład kwasów tłuszczowych, zwłaszcza omega-3 i omega-6 w poszczególnych olejach jest różna, dlatego najlepiej stosować kilka różnych olejów każdego dnia. Dobrze sprawdza się połączenie oleju lnianego z olejem z łososia i olejem słonecznikowym.
W diecie BARF dla psów nie może zabraknąć określonych suplementów, ponieważ dokładne odtworzenie pierwotnego sposobu odżywiania psów nie jest możliwe wyłącznie za pomocą wyżej wymienionych produktów. Do zachowania dobrej kondycji i zdrowia pies potrzebuje wszystkich ważnych witamin, minerałów i pierwiastków śladowych w odpowiednich dawkach.
W zależności od preferencji, można je uzupełniać za pomocą naturalnych lub gotowych suplementów.
Chcesz uzupełniać dietę swojego podopiecznego naturalnymi składnikami? Wobec tego musisz wygospodarować nieco więcej czasu i zdobyć fachową wiedzę. Brakujące składniki odżywcze są bowiem dostarczane w postaci wielu pojedynczych produktów, których ilość nie może być ani za mała, ani za duża.
Na przykład olej z wątroby dorsza jest bardzo dobrym źródłem witaminy D, ale jego zbyt duża ilość prowadzi do nadmiernej podaży witaminy D i co za tym idzie, poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Algi mogą być wykorzystywane do uzupełniania jodu. Ponieważ zawartość jodu w produktach różni się w zależności od miejsca produkcji i pory roku, ważne jest, aby sięgać po produkty z oznaczoną zawartością jodu dla każdej partii. Algi słodkowodne, takie jak spirulina czy chlorella nie zawierają jodu!
Do uzupełnienia każdej racji żywieniowej niezbędne są liczne inne naturalne składniki, które należy dobierać indywidualnie do potrzeb każdego zwierzęcia.
Gotowe preparaty mineralne i witaminowe
Nie masz doświadczenia lub czasu, aby uzupełniać dietę Twojego pupila naturalnymi składnikami? Na rynku dostępne są gotowe preparaty mineralne i witaminowe, opracowane specjalnie z myślą o barfowaniu. Należy podawać je codziennie, w ilości określonej przez producenta. Zapewniają one podaż wszystkich niezbędnych składników odżywczych, w zależności od potrzeb.
Podawanie węglowodanów psom to bardzo kontrowersyjny temat, zwłaszcza w przypadku barfowania. Ponieważ węglowodanów nie podaje się w postaci niegotowanej, w klasycznej porcji typu BARF ich nie znajdziemy. Spełniają one jednak ważne funkcje i dlatego powinny znaleźć się jadłospisie psa.
W procesie podgrzewania skrobia staje się możliwa do strawienia. Po obróbce cieplnej zboża i ziemniaki są dobrym źródłem łatwo przyswajalnej energii. Jako częściowy zamiennik mięsa, węglowodany zmniejszają zawartość białka i fosforu w porcji BARF i tym samym odciążają nerki.
Badania wykazały, że psy są genetycznie przystosowane do trawienia skrobi, jednak zakres tej zdolności różni się w zależności od rasy, a nawet między poszczególnymi przedstawicielami tej samej rasy. Dlatego każdego czworonoga należy traktować indywidualnie i sprawdzić, czy dobrze toleruje węglowodany i w jakiej ilości.
Chcesz zmienić dietę swojego psa na barfowanie? Zwłaszcza początkujący powinni zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii:
Barfowanie może być bardzo wymagającą metodą żywienia. Dlatego zanim się na nią zdecydujesz, zapoznaj się z różnymi jej rodzajami i wybierz najlepszy dla Twojego psa i swojego trybu życia.
Regularne kupowanie i przechowywanie dużych ilości surowego mięsa w lodówce lub zamrażarce może być kosztowne. Poza tym, każdy posiłek należy przygotowywać z najwyższą dbałością o zawartość składników odżywczych.
Przed zmianą diety pies powinien zostać zbadany przez lekarza weterynarii pod kątem ewentualnych dolegliwości, ponieważ dieta BARF nie jest zalecana w przypadku niektórych chorób.
Posiłek w diecie BARF dla psów to nie tylko mięso i podroby. W zbilansowanej diecie niezbędnych jest wiele różnych innych składników, co sprawia, że skomponowanie zbilansowanych posiłków staje się bardzo czasochłonne.
Aby móc dostarczać organizmowi psa wszystkie niezbędne substancje odżywcze, należy zapoznać się z literaturą fachową. Warto, zwłaszcza na początku przygody z barfowaniem, skorzystać ze wsparcia dietetyka.
Jeżeli chcesz stosować dietę BARF, ale samodzielne przygotowywanie posiłków dla psa wydaje Ci się zbyt skomplikowane czy czasochłonne, sięgnij po gotową karmę ze sklepu, która składa się ze świeżego mięsa i optymalnie zbilansowanej porcji warzyw i owoców.
Głęboko mrożone, porcjowane produkty można zamawiać przez Internet i są one bardzo dobrym rozwiązaniem nie tylko w przypadku początkujących, ale również zawsze wtedy, gdy nie mamy czasu, aby przygotować posiłek od A do Z.
Na rynku dostępne są także mieszanki opracowane specjalnie z myślą o szczeniętach oraz czyste mieszanki mięsne, które można uzupełniać warzywami, owocami, olejami i suplementami mineralnymi. Naturalne przekąski zaspokajają potrzebę żucia lub służą jako nagroda.
Przy zakupie należy zwrócić uwagę na to, aby proporcje poszczególnych rodzajów mięsa były wyszczególnione, aby mieć jasność co do składu i móc dobrać właściwe suplementy.
Odpowiednia podaż substancji odżywczych w ramach diety BARF dla psów jest szczególnie istotna w przypadku szczeniąt. Jest to jedyny sposób, aby zapobiec długotrwałym problemom zdrowotnym spowodowanym niewłaściwym odżywianiem.
Wiele gotowych mieszanek w ramach diety BARF dla szczeniąt nie spełnia wymagań w zakresie zbilansowanej diety. Bez wątpienia powinny one zostać więc sprawdzone i dostosowane do indywidualnych potrzeb.
Nie dysponujesz wystarczającą ilością czasu, odpowiednio dużą zamrażarką lub masz poczucie, że Twoja wiedza jest niewystarczająca do samodzielnego przygotowywania posiłków? A może masz małe dzieci lub w Twoim gospodarstwie domowym mieszka osoba z obniżoną odpornością i ryzyko zakażenia patogenami obecnymi w surowym mięsie jest za wysokie? Żaden problem – obecnie istnieje bardzo duży wybór wysokiej jakości gotowych karm, które spełniają rygorystyczne wymogi.
Puszki z czystym mięsem uzupełnione płatkami warzywnymi są tak samo wartościowe jak gotowa mokra karma, dzięki której zyskujesz pewność, że bez większego wysiłku dostarczasz swojemu pupilowi wszystko, czego potrzebuje. Alternatywnie może samodzielnie przygotować porcje barfowe i podawać je po obróbce termicznej.
Oczywiście nawet jeśli zdecydujesz się na sposób żywienia oparty na gotowej karmie, nic nie stoi na przeszkodzie, aby uzupełniać go posiłkami typu BARF. Ważne jest jedynie, aby Twój podopieczny dobrze zniósł taką zmianę diety.
Masz zbyt mało czasu na zgłębienie tematu żywienia psów? A może chcesz się upewnić, że Twój czworonożny przyjaciel otrzymuje wszystkie składniki odżywcze, których potrzebuje? W takim razie warto skorzystać z porady eksperta, który pomoże Ci opracować skrojony na miarę jadłospis, przy uwzględnieniu indywidualnych wymagań. Dotyczy to także sytuacji wyjątkowych, takich jak ciąża, nietolerancje pokarmowe czy choroby wątroby.
Szukając odpowiedniego specjalisty, zwróć uwagę na odbyte przez niego szkolenia organizowane przez renomowane instytucje. W przypadku czworonogów zmagających się z różnymi dolegliwościami, ale także zdrowych zwierzaków, można rozważyć konsultację z lekarzem weterynarii, który specjalizuje się w doradztwie żywieniowym.
W trakcie kilkudniowego szkolenia przekazanie solidnej wiedzy na temat żywienia psów nie jest możliwe. W efekcie, osoby, które ukończyły takie szkolenia układają plany żywieniowe z niedostateczną podażą ważnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu witamin i minerałów.
Podczas studiów weterynaryjnych i doktoranckich na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium miała okazję poznać wiele różnych dziedzin medycyny weterynaryjnej. Od 2011 r. prowadzi praktykę jako lekarka weterynarii, zajmując się różnymi zwierzętami i ich chorobami. Jej pasją jest pomaganie pacjentom w możliwie najlepszy sposób i dbanie o ich dobre samopoczucie. Lubi też dzielić się swoją wiedzą jako lekarka weterynarii oraz wieloletnia opiekunka psów i psi trener sportowy jako autorka artykułów.
