Psy rasy basenji urzekają nie tylko uroczym wyglądem – ich wesoła osobowość pozostawia na długo pozytywne wrażenie. Basenji to psy dla doświadczonych opiekunów, których cieszyć będzie obecność niezależnego i nieco upartego pupila.
© sushytska / stock.adobe.com
Basenji pochodzi z Afryki Środkowej, a jego nazwa oznacza mniej więcej tyle, co małe, dzikie zwierzę z buszu.
Drobna budowa ciała w połączeniu ze stojącymi dużymi uszami nadaje psom rasy basenji dostojny, ale i zarazem uroczy wygląd. Wyjątkowy look podkreślają jeszcze głębokie bruzdy na czole. Szyja basenji jest lekko przysadzista, ogon położony na plecach i zawinięty. W kłębie psy rasy basenji mierzą maksymalnie 43 cm, na wadze osiągają od 9 do 12 kg. Ozdabia je delikatna w dotyku, gęsta i błyszcząca szata w umaszczeniach czarno-białym, czerwono-białym, czarnym, brązowym, białym z płowymi znaczeniami oraz pręgowanym – z czarnymi paskami na czerwonej maści podstawowej.
Już ryciny z epoki kamiennej oraz starożytne grobowce egipskie świadczyły o istnieniu podobnego z wyglądu do basenji psa. Bez wątpienia basenji jest jedną z bardzo starych, pierwotnych ras psów. Zakłada się, że jest on bezpośrednim potomkiem egipskiego Tesem – tak kynolodzy (psi eksperci) nazywają protoplastów współczesnych chartów śródziemnomorskich, psów, które znane są za pośrednictwem egipskich ilustracji z czwartego tysiąclecia przed naszą erą. Basenji pochodzi z Afryki Środkowej, gdzie mieszkał wśród społeczności wiejskich. Nie był tam jednak hodowany celowo, ani nie wykazywał szczególnie bliskich więzi z ludźmi. Raczej żył jako łowca szczurów i myszy, na uboczu społeczności. W sytuacjach podbramkowych, w czasie głodu, ludzie zabijali basenji, by nimi się pożywić. „Basenji” w wolnym tłumaczeniu oznacza „małe dzikie zwierzę z buszu”. Kilka osobników rasy basenji przybyło z badaczami Czarnego Lądu do Europy pod koniec XIX wieku. Ukierunkowana hodowla rozpoczęła się jednak dopiero w 1935 roku w Wielkiej Brytanii. Chociaż pies ten pochodzi z Afryki, Wielka Brytania do dziś ma patronat nad rasą basenji. To stamtąd rasa stopniowo rozprzestrzeniła się na resztę Europy.
Basenji, mimo tysięcy lat życia z człowiekiem, pozostał w sercu pierwotnym, nieco dzikim psem, który charakteryzuje się dużą niezależnością. Jest przyjazny, sprytny i chętny do podejmowania wspólnych zajęć z opiekunami, ale w żadnym razie nie jest bezkrytycznie uległy. Da się go nauczyć sztuczek, ale potrzeba do tego nie lada cierpliwości, gdyż nie wykazuje skłonności do dużego posłuchu. W ciągu tysięcy lat istnienia basenji nie był jednak z ludźmi na tyle blisko, by wypracowały się ścisłe więzi. Szczekanie psów rasy basenji jest… znikome. Psy te wydają pojedyncze dźwięki bez określonej melodii lub też typowe dla nich dźwięki przypominające jodłowanie. Basenji żyjące w naturalnym środowisku były bardzo ostrożne, stąd ich dzisiejsza tendencja do strachliwości. W ich żyłach płynie myśliwska krew, co dzisiaj objawia się silnym instynktem łowczym. Napotkane psy o dominujących charakterach basenji może potraktować nieco wrogo, jednak odpowiednio zsocjalizowany z łatwością zaprzyjaźni się z niejednym przedstawicielem swojego gatunku.
© PaulShlykov / stock.adobe.com
Wiedza, doświadczenie i dużo cierpliwości, a także… poczucie humoru są niezbędne, by wychować psa rasy basenji. Ten czworonóg robi zwykle to, co chce – jednak dzięki silnej więzi z opiekunem i pozytywnemu wzmocnieniu można z czasem nauczyć go podstaw posłuszeństwa. W wychowaniu basenji nie można stawiać sobie od razu zbyt ambitnych celów, na pewno trzeba natomiast przywiązywać dużą wagę do relacji między człowiekiem a psem. Basenji potrzebuje jasnych zasad i stałego miejsca w hierarchii stada. Nigdy nie pracuj z tym psem pod presją, ponieważ wtedy zwykle „zamyka się” całkowicie i z dalszej edukacji nici. Jeśli trzymasz basenji jako psa rodzinnego, ważne jest, aby wszyscy członkowie rodziny konsekwentnie przestrzegali zasad, bez żadnych wyjątków i odstępstw. Podczas treningu zaplanuj fazy odpoczynku i trzymaj się planu. Treningi i zabawy na otwartej przestrzeni mogą okazać się nieco problematyczne, ponieważ gdy basenji jest w ruchu, prawie nic nie może go powstrzymać przed pościgiem, gdy zobaczy potencjalną ofiarę. Wizyty w szkole dla psów z całą pewnością pomogą w procesie wychowania pupila, szczególnie ważna jest rozległa socjalizacja rozpoczęta już w okresie szczenięcym.
Chociaż rasa ta uchodzi za ogólnie odporną, w niektórych liniach hodowlanych mogą występować genetyczne skłonności do określonych chorób. Tak więc kluczem do posiadania zdrowego pupila jest kupno szczeniaka od takiego hodowcy, który do hodowli podchodzi z pasją i oddaniem, a także dysponuje odpowiednim doświadczeniem i wiedzą. Basenji wykazują czasami skłonności do chorób nerek oraz problemów z oczami, na przykład postępującego zaniku siatkówki. Te pochodzący z Afryki czworonogi nie radzą sobie zbyt dobrze ze znoszeniem zimna – opiekun musi uważać, by jego basenji nie dostał hipotermii. Ubranko dla psa z pewnością jest akcesorium przydatnym dla przedstawicieli tej rasy. Suczki przechodzą ruję tylko raz w roku. Basenji zazwyczaj pozostają rozbrykane i ruchliwe do późnej starości, jeśli są karmione i angażowane w sposób odpowiedni do ich potrzeb. Mogą dożyć 15 lat i więcej.
Odpowiednia zawartość miski psa to jedna z podstaw optymalnej opieki zdrowotnej nad pupilem. Upewnij się, że Twój basenji ma w misce wysokiej jakości karmę dla psów z dużą zawartością mięsa i niewielką zbóż. Dotyczy to zarówno karmy mokrej, jak i suchej. Psy o drobnej budowie szybko przybierają na wadze, gdy spożywają zbyt dużo kalorii, dlatego koniecznie miej oko na linię pupila i kontroluj raz w miesiącu jego wagę, by móc zawczasu przeciwdziałać potencjalnej nadwadze. Zredukuj w tym celu racje żywnościowe i nie podawaj przysmaków – chyba, że wliczasz je do dziennej racji kalorycznej. Jako nagrodę podczas treningu możesz na przykład wykorzystać wysokiej jakości suchą karmę. Jak najwcześniej zacznij przyzwyczajać szczeniaka do alternatywnych nagród zamiast smakołyków, na przykład krótkiej zabawy lub sesji pieszczot. Suszone gryzaki, takie jak uszy wołowe lub kości do żucia dla psów, zaspokoją potrzebę żucia Twojego pupila. Zawsze dbaj, by Twój mały przyjaciel miał do dyspozycji świeżą wodę pitną.
© zanna_ / stock.adobe.com
Nie tylko pod względem charakteru, ale i higieny basenji może przypominać kota. Ta rasa psa uważana jest bowiem za bardzo czystą – basenji regularnie się myją i raczej nie wytaplają się w błocie przy pierwszej lepszej okazji. Ledwo czuć od nich typowy „psi zapach”, a ich krótka sierść nie wymaga żadnej szczególnej pielęgnacji. Niemniej należy czesać ją co kilka dni lub wyszczotkować rękawicą do masażu – wzmacnia to więź między opiekunem i psem, a jednocześnie usuwa luźne włosy, choć tych basenji gubi niewiele. Pamiętaj, żeby sprawdzić uszy basenji i w razie potrzeby wyczyścić je specjalnym środkiem do czyszczenia uszu dla psów. Uważaj również na pazury i w razie potrzeby skracaj je specjalnymi nożyczkami do pazurów lub obcążkami dla psów. Jeszcze w wieku szczenięcym możesz przyzwyczajać basenji do pasty i szczoteczki do zębów dla psów – jest to może wciąż mało popularny, ale bardzo skuteczny sposób zapobiegania powstawaniu kamienia nazębnego u naszych czworonożnych pupili.
Basenji uwielbiają ruch! Jednak większość przedstawicieli tej rasy musi być trzymana na smyczy, ponieważ może nie posłuchać przywoływania opiekuna. Istnieją jednak oczywiście wyjątki – zwłaszcza jeśli przodkowie danego osobnika byli nauczeni bezwzględnego posłuchu oraz, jeśli jego opiekun przywiązuje wagę do odpowiedniego szkolenia już od wieku szczenięcego. Spacerując na smyczy, najlepiej automatycznej lub linowej można jednak też niejedno razem odkryć i przeżyć. Pamiętaj, że szybki, kilkominutowy spacerek z basenji nie będzie dla niego wystarczający – z psem tej rasy powinno przebywać się na zewnątrz nawet około dwóch godzin dziennie. W deszczowe dni potrzebny będzie alternatywny trening domowy, ponieważ spacery podczas deszczu są dla basenji bardzo nieprzyjemne i większość przedstawicieli tej rasy zaraz będzie chciała wracać do suchych czterech ścian. Może to dotyczyć również tych psów, które lubią pływać. Jeśli woda pochodzi z góry, zabawa z nią nie wchodzi już dla nich w grę. Basenji, w pełni rozwinięty i odpowiednio przeszkolony, jest doskonałym towarzyszem do joggingu lub jazdy na rolkach. Nauka sztuczek, chowanie się, zabawy poszukiwawcze, gry w piłkę, tory przeszkód czy pościgi za atrapami zdobyczy są również lubianymi przez wiele basenji zajęciami.
Basenji jest psem, który nie jest odpowiedni dla każdego, ponieważ ma wysokie oczekiwania wobec swojego otoczenia. Jeśli chcesz mieć za współlokatora niezależnego psa, basenji może być jednak dla Ciebie właściwym wyborem. Jednakże ten wyjątkowy czworonóg potrzebuje doświadczonych opiekunów, którzy będą potrafili nauczyć go podstawowego posłuszeństwa, a także i przymknąć czasem oko, tak, aby mógł zachować swój charakterystyczny mały upór. Basenji można trzymać w mieszkaniu, ale wtedy należy koniecznie pamiętać o organizowaniu my dużej ilości zajęć ruchowych i edukacyjnych, co oznacza konieczność inwestowania sporych zasobów czasu. Jeśli basenji ma do dyspozycji ogrodzony ogród, będzie z kolei samodzielnie korzystał z jego dobrodziejstw – odkrywał nowości, broił oraz pilnował. Upewnij się jednak, że nie piesek nie będzie w stanie przeskoczyć przez ogrodzenie – regularnie sprawdzaj ogród pod tym kątem, kontroluj zwłaszcza próby kopania dołków pod ogrodzeniem!
Można go z powodzeniem trzymać w większej grupie. Basenji nie lubi bowiem zostawać sam. Ten przyjazny czworonóg zazwyczaj dobrze dogaduje się z dziećmi w wieku szkolnym, które zdążyły nauczyć się już podstawowych zasad postępowania ze zwierzętami i poruszają się w sposób bardziej skoordynowany niż młodsze dzieci. Obecność w domu młodszych dzieci również nie stanowi problemu, jednak nie należy zostawiać dziecka i psa bez nadzoru.
Przed przygarnięciem psa upewnij się, że członkowie rodziny czy inni lokatorzy nie mają skłonności do alergii. Znajdź opiekuna zastępczego dla psa w przypadku Twojej choroby lub wyjazdu. Niektóre destynacje urlopowe doskonale nadają się do zabrania ze sobą basenji, na przykład, jeśli planujesz spędzić wakacje na wędrówkach. Obecnie wiele hoteli chętnie przyjmuje dobrze wychowane czworonogi. Możesz zaplanować więc podróże z pupilem! W przeciwnym razie, przed wyjazdem należy koniecznie zapoznać z nim opiekuna zastępczego. Najlepiej, jeśli może się nim zająć znany mu człowiek, w znajomym otoczeniu. Przygarnięcie basenji oznacza ogromną odpowiedzialność na około 15 lat! Trzeba mieć to na uwadze. Rozsądnie jest też przeliczyć zawczasu koszty utrzymania wymagającego psa.
© Sally Wallis / stock.adobe.com
Basenji z całą pewnością nie zalicza się do często spotykanych ras, ale jej hodowców znaleźć można bez trudu w całej Europie. Przy odrobinie szczęścia znajdziesz zrzeszoną w ZKwP hodowlę w swojej okolicy – informacje o nich i aktualnych miotach znajdziesz poprzez oficjalną stronę ZKwP. Niezmiernie istotne jest, by psy rasowe kupować od zrzeszonych, kontrolowanych przez organizacje dachowe, profesjonalnych hodowców, którzy wykazują się fachową wiedzą i dużym doświadczeniem. Odwiedź swojego potencjalnego czworonożnego współlokatora w jego pierwszym środowisku, gdzie również możesz poznać jego rodziców. Profesjonalny hodowca chętnie Cię u siebie przyjmie, poinformuje Cię o swoim celu hodowlanym w zakresie charakteru i przeznaczenia piesków, przedstawi potwierdzenia odbycia kontroli lekarskich i szczepień. Odda Ci pupila nie wcześniej niż po ośmiu tygodniach życia z matką i rodzeństwem.
Chcesz ofiarować dom starszemu przedstawicielowi rasy? Może będziesz mieć szczęście i po jakimś czasie poszukiwań znajdziesz rasowego basenji, czekającego na nowego kochającego opiekuna w schronisku dla zwierząt. Nie poddawaj się od razu, jeśli w miejscowym schronisku nie ma czworonoga odpowiedniej rasy. Odwiedź je i tak. Może na nowy dom czeka tam inny wspaniały pies, który owinie Cię wokół swojej łapy. W przeciwnym razie szukaj informacji o porzuconych basenji w Internecie, ufając najlepiej wyłącznie organizacjom ochrony zwierząt. Dowiedz się wszystkiego o poprzednim życiu swojego ewentualnego nowego pupila, ponieważ w zależności od tego, czego doświadczył w przeszłości, może być jeszcze bardziej wymagający w wychowaniu i utrzymaniu.
Życzymy Ci wielu wspaniałych chwil z radosnym basenji u boku!
Zapoznaj się z naszym artykułem „Adopcja szczeniaczka: Wskazówki i podstawowe wyposażenie”!
Zespół redakcyjny zooplus tworzą eksperci i redaktorzy z wieloletnim doświadczeniem w dziedzinie hodowli zwierząt: Luisa ze swoim białym owczarkiem szwajcarskim Elyosem, Laura, Julio oraz Florian. Wraz z dużą siecią ekspertów ds. zwierząt pracują nad tym, aby Magazyn zooplus był zaufanym źródłem informacji dla wszystkich opiekunów i miłośników zwierząt. Celem zespołu jest dostarczanie ekscytującej wiedzy o zwierzętach oraz istotnych informacji na temat właściwej opieki nad nimi.
