Chlamydia u kotów 

Chlamydioza u kotów wywoływana jest przez bakterie o nazwie Chlamydophila felis. Patogen ten zazwyczaj wywołuje przewlekłe zapalenie spojówek, któremu towarzyszy przezroczysta lub śluzowa wydzielina z oczu. Dodatkowo, w połączeniu z innymi bakteriami i wirusami chlamydie mogą wywoływać koci katar, który oprócz zapalenia spojówek objawia się kaszlem, gorączką i kichaniem. Ponieważ bakterie te wykazują potencjał zoonotyczny, opiekunowie zwierząt domowych mogą również zachorować na chlamydiozę.

Czym są chlamydie?

Chlamydophila felis jest bakterią bezwzględnie wewnątrzkomórkową. Oznacza to, że jest całkowicie zależna od organizmu gospodarza i poza nim może przetrwać tylko przez krótki czas. Z reguły chlamydie atakują komórki nabłonkowe, czyli tkankę pokrywającą spojówkę powieki. Szczególną cechą tych bakterii jest złożony cykl rozwojowy, który obejmuje dwie formy morfologiczne:

• Ciałka elementarne: Znajdujące się poza komórkami nabłonka, nieposiadające aktywnego metabolizmu, będące stadium inwazyjnym (zakaźnym). W wyniku fagocytozy wnikają one do komórek nabłonka i przekształcają się w ciałka siateczkowate (retikularne).
• Ciałka retikularne: Postać ta posiada już aktywny metabolizm i może namnażać się wewnątrz komórek nabłonka. Gdy w pełni się rozwiną, przekształcają się z powrotem w ciałka elementarne i w procesie egzocytozy lub rozpuszczania struktur komórkowych uwalniane są z komórek nabłonka.

Jak przenoszą się chlamydie?

Zakażenie Chlamydophilą felis następuje w wyniku bezpośredniego kontaktu z zanieczyszczoną wydzieliną z oczu lub pośrednio przez kontakt z wydzielinami z dróg oddechowych. Koty mogą więc zarażać się od siebie nawzajem drogą kropelkową, ale znane są także przypadki zakażenia się kota od człowieka i odwrotnie. Zainfekowane koty wydalają inwazyjne stadia bakterii (ciałka elementarne) przez około 60 dni. Ponieważ jednak poza komórkami nabłonka nie przetrwają one długo, w środowisku zewnętrznym szybko giną.

Do nawracających zakażeń chlamydią dochodzi często w gospodarstwach domowych, w których mieszka wiele kotów. To samo dotyczy schronisk dla zwierząt czy hodowli.

U niektórych zwierząt wykazano nawet trwałą obecność tych patogenów, co oznacza, że mogą bytować w organizmie kota przez bardzo długi czas, nie wywołując żadnych objawów. Jeśli jednak układ odpornościowy zwierzęcia będzie osłabiony przez stres, inne infekcje (np. FIV, wirusa białaczki kotów (FeLV)) lub choroby podstawowe, bakterie mogą ulec reaktywacji i spowodować pojawienie się objawów klinicznych.

Jak objawia się chlamydioza u kotów?

Typowym objawem zakażenia chlamydią jest przewlekłe zapalenie spojówek, przebiegające z zaczerwienieniem lub obrzękiem oraz wydzieliną z oczu, która może być przezroczysta, śluzowata lub ropna w przypadku wtórnych infekcji bakteryjnych. Szczególnie ciężkie i nieleczone infekcje mogą nawet prowadzić do poważnych uszkodzeń oczu i ślepoty.

Chlamydophila felis ma również swój udział w katarze kotów, który wywoływany jest także przez wirusy, takie jak herpeswirus kotów typu 1 (FHV-1), kaliciwirusy kotów, reowirusy i wirusy paragrypy oraz przez inne bakterie, np. mykoplazmy czy bordetellę, i któremu towarzyszą następujące objawy:

• kaszel i kichanie
• zły stan ogólny i ewentualnie gorączka
• zapalenie błon śluzowych jamy ustnej i związany z tym ból
• niechęć do jedzenia i utrata wagi
• osłabienie układu odpornościowego, oznaczające większą podatność na zachorowanie na inne infekcje (np. FeLV, FIV)

Jak rozpoznać chlamydiozę u kota?

Zapalenie spojówek nie należy u kotów do rzadkości. Oprócz chlamydii, mogą je wywoływać przeciągi, dym czy niewielkie urazy. Jeśli jednak objawy nie ustąpią lub będą nawracały, warto skonsultować się z lekarzem weterynarii, aby zapobiec ewentualnym poważnym konsekwencjom dolegliwości. Zapyta on na pewno o dotychczasowe szczepienia, sposób utrzymania i żywienia kota. Jeśli na przykład okaże się, że kot nie otrzymał określonych szczepień, niezbędne będzie wykonanie następującej diagnostyki:

Chlamydię można wykryć, pobierając wymaz ze spojówki i badając go w specjalistycznym laboratorium za pomocą barwienia metodą Giemsy lub metod biologii molekularnej (np. reakcji łańcuchowej polimerazy, testu PCR). Oprócz tego, zawartość (miano) przeciwciał można zmierzyć, pobierając próbkę krwi. Ma to jednak sens jedynie wówczas, gdy kot nie był szczepiony przeciwko chlamydiozie. Aby wynik takiego badania był wiarygodny, zaleca się wykonanie go kilkukrotnie. Jeśli istnieje podejrzenie zakażenia również innymi patogenami, można je także wykryć za pomocą biologii molekularnej i hodowli komórkowej. Ponieważ wiele gabinetów weterynaryjnych nie wykonuje takich specjalistycznych badań, na ostateczną diagnozę w większości przypadków trzeba poczekać kilka dni.

Leczenie chlamydiozy

Chociaż ze względu na swój wewnątrzkomórkowy tryb życia chlamydie bardzo podobne są do wirusów, można je zwalczać za pomocą antybiotyków. Mogą to być maści z antybiotykiem (np. tetracykliną) lub w ciężkich przypadkach antybiotyki systemowe w postaci tabletek. Maści do oczu zawierające kortyzon również zapobiegają zapaleniu spojówek, ale nie wolno ich stosować w przypadku owrzodzenia rogówki (często obserwowanego w zakażeniach kocim herpeswirusem typu 1).

Jakie są rokowania?

Ogólnie rzecz biorąc, zakażenie chlamydią u kotów dobrze poddaje się leczeniu. Niemniej, ważne jest wczesne rozpoznanie infekcji, aby zapobiec ewentualnym uszkodzeniom oczu oraz rozprzestrzenianiu się bakterii wśród innych kotów. Należy również wziąć pod uwagę potencjał zoonotyczny bakterii, które mogą zarażać również człowieka. Szczególną ostrożność powinny więc zachować osoby z obniżoną odpornością, kobiety w ciąży i dzieci.

Czy można zapobiec chlamydiozie u kotów?

Koty można zaszczepić przeciwko tej chorobie. Szczepienia jednak zapobiegają jedynie ciężkiemu przebiegowi dolegliwości, a nie samemu zakażeniu. Dlatego tak ważne jest leczenie zakażenia chlamydią i jednoczesne przestrzeganie zasad higieny, aby uchronić przed nią siebie i pozostałe koty mieszkające w gospodarstwie domowym.