Bojownik (Betta) 

Opalizujące kolory łusek i niechęć wobec innych ryb – bojownik to wyjątkowa ryba, która nada blasku każdemu akwarium. Nie wymaga skomplikowanej pielęgnacji, dlatego cieszy się ogromną popularnością zwłaszcza wśród początkujących miłośników akwarystyki. W poniższym artykule znajdziesz najważniejsze informacje na temat tego gatunku ryb.

Charakterystyka: Bojownik

• Inne nazwy: Betta, bojownik syjamski (Betta spendens)
• Wielkość: W zależności od podgatunku 4–16 cm
• Utrzymanie: Maks. 1 samiec, maks. 3 samice, możliwe agresywne walki o terytorium
• Socjalizacja: Możliwa jedynie z niektórymi gatunkami (np. dennymi)
• Akwarium: Słodkowodne, co najmniej 54 l
• Temperatura wody: 24–30°C
• Parametry wody: 10–25°dGH, wartość pH 5,0–8,0
• Pokarm: Mięsożerca, pokarm mrożony i żywy
• Poziom trudności: Odpowiedni dla początkujących

Wygląd: Różnobarwny, opalizujący, wielokształtny

Prawdziwa, dzika odmiana bojownika należy do rzadkości, jednak jego formy hodowlane zachwycają szeroką gamą kolorystyczną. Ich ciała oraz długie, falujące w strumieniu wody płetwy występują w całej gamie najróżniejszych kolorów i odcieni, nierzadko znacznie ze sobą kontrastując.

W oczy rzuca się także tak zwany labirynt – dodatkowy narząd oddechowy umożliwiający rybom oddychanie powietrzem atmosferycznym.

Po czym poznać samicę bojownika?

Podczas gdy samce wyróżniają się bogactwem barw, samice są nieco bardziej monotonne kolorystycznie. Wszystkie bojowniki osiągają natomiast podobne rozmiary – maksymalnie do 16 cm długości.

Jakie gatunki bojownika wyróżniamy?

Z reguły wyróżnia się osiem podstawowych odmian bojowników, które różnią się od siebie wzorem i kolorem łusek i płetw:

• Akarensis
• Antonii
• Aurigans
• Balunga
• Chini
• Ibanorum
• Pinguis
• Obsura

Poza kategoriami kolorystycznymi istnieje także podział ze względu na kształt płetwy ogonowej:

• Odmiana o nazwie Crown Tail z jedną mieniącą się kolorami płetwą, która wygląda równie imponująco, jak ogon u rajskiego ptaka.
• Bojowniki typu Halfmoon posiadają natomiast płetwę w kształcie półksiężyca, również występującą w najróżniejszych kolorach.
• U bojowników Long Tail płetwa ogonowa jest znacznie dłuższa, podobnie zresztą jak płetwa brzuszna.
• Poza tym, możemy spotkać bojowniki z podwójną, okrągłą oraz trójkątną płetwą ogonową.

Jednak większość oferowanych w sklepach zoologicznych odmian Betta posiada charakterystyczny weloniasty ogon o prostokątnym kształcie.

Utrzymanie: Jakie warunki należy zapewnić bojownikowi?

Ogólnie rzecz biorąc, bojowniki to ryby łatwe w utrzymaniu, dlatego są tak popularne wśród początkujących akwarystów. Ponieważ są stosunkowo niewielkie, nie wymagają zbyt dużego akwarium.

Akwarium i woda powinny mieć następujące parametry:

• Wielkość: 60 cm
• Pojemność: 54 l (w przypadku mniejszych egzemplarzy wystarczy 30 l)
• Wartość pH: 5–8
• Temperatura: 24–30°C
• Twardość wody: 10–25°dGH

Jaka powinna być temperatura wody w akwarium?

Ze względu na swoje okazałe płetwy, bojownik potrzebuje odpowiednio dużo energii i miejsca, aby móc swobodnie poruszać się w wodzie. Optymalna temperatura wynosi od 24 do 30 stopni Celsjusza.

Nigdy nie powinna spać poniżej 20°C, wówczas bojowniki praktycznie przestają się poruszać. 30 l wody możesz podgrzać za pomocą 25-watowej grzałki.

Niewskazane jest instalowanie w akwarium sztucznego prądu, gdyż bojowniki przystosowane są do życia w wodach stojących. Postaraj się uwzględnić to podczas zakładania swojego akwarium.

Jakie rośliny będą odpowiednie dla bojowników?

Wskazane jest natomiast udekorowanie go roślinami wodnymi, posadzonymi na dnie zbiornika. Zaleca się sadzenie azjatyckich gatunków roślin, zamiast europejskich.

Bojowniki preferują gęste zarośla, nie potrzebują dużo przestrzeni do pływania. Na powierzchni wody powinno być jednak wystarczająco dużo miejsca na gniazda piankowe, które w okresie tarła budują samce bojowników dla swojego narybku.

Za sprawą gęstego obsadzenia roślinami pływającymi akwarium wydaje się co prawda ciemniejsze, ale w takiej atmosferze ryby czują się komfortowo. Ponadto, warto pomyśleć o czerwono-żółtych i biało-zielonych helofitach, które zapewnią odpowiednie zacienienie akwarium.

Dekoracja

Dodatkową dekorację z powodzeniem mogą stanowić prawdziwe kamienie lub kawałki naturalnego drewna, które możesz wybrać według własnego uznania, pod warunkiem, że zrezygnujesz z jasnych lub kolorowych elementów. Dno akwarium może przykryć zarówno żwirek, jak i drobne kamyki lub piasek.

Czy bojowniki to samotnicy?

Nawet jeśli wśród bojowników zdarzają się pokojowo nastawione osobniki, ogólnie nie jest to gatunek zaliczany do spokojnych. Samce zagorzale pilnują swojego terytorium, przy czym wykazują bardzo agresywne zachowania, dlatego zdecydowanie odradza się trzymanie dwóch samców w jednym akwarium. Z hodowaniem samic problemów jest mniej.

Jakie gatunki ryb można trzymać razem z bojownikami?

Jeśli chcesz hodować bojowniki z innymi gatunkami ryb to ważne jest, by nie były one ani za duże, ani za małe. Duże ryby mogą postrzegać je jako ofiary, a mniejsze same mogą stać się ofiarami bojowników.

Okoniowate również będą chciały bronić terytorium, dlatego najprawdopodobniej będą wdawały się w bójki z bojownikami. W żadnym wypadku w grę nie wchodzą gupiki. Karpiowate cechuje z kolei niesamowita ruchliwość, co u bojownika mogłoby wywołać duży stres.

Najlepszymi towarzyszami będą dla nich ryby sumokształtne i odpowiedniej wielkości ryby z niewielkimi płetwami.

Pielęgnacja: Czyszczenie akwarium

By utrzymać bojownika w dobrej kondycji zdrowotnej, dno akwarium powinno być regularnie czyszczone z resztek pożywienia, ekskrementów oraz innego rodzaju zanieczyszczeń. W przeciwnym razie patogeny będą miały idealne warunki do namnażania się i wywoływania poważnych infekcji u zwierząt.

Jeśli zbiornik nie będzie czyszczony, ucierpi na tym również jakość wody, co z kolei ma bezpośredni wpływ na zdrowie ryb.

Jak często należy wymieniać wodę w akwarium?

Wodę najlepiej wymieniać raz w tygodniu. Wówczas możesz zrezygnować z filtra, aczkolwiek małe filtry wewnętrzne zdecydowanie ułatwią pielęgnację akwarium. Pracują cicho i najczęściej posiadają możliwość regulacji.

Dzięki nim pozbędziesz się chemicznych domieszek lub ewentualnych metali ciężkich z wody. Pamiętaj, że ryby do życia potrzebują odpowiednich bakterii w ich środowisku. Nie wpuszczaj ryb od razu do nowego akwarium, odczekaj około cztery tygodnie, by zdążył się w nim wykształcić naturalny ekosystem.

Żywienie: Co jedzą bojowniki?

W swoim naturalnym środowisku bojowniki odżywiają się przede wszystkim mniejszymi mięczakami i wodnymi owadami. W akwarium żywią się natomiast wyłącznie pokarmem pochodzenia zwierzęcego, rośliny nie wchodzą w grę.

Możesz podawać im również pokarm w płatkach oraz w granulkach, który zawiera odpowiednio dostosowaną zawartość zwierzęcych białek, których mięsożerne ryby potrzebują do utrzymania prawidłowej budowy masy mięśniowej. Alternatywą dla takiego pokarmu może być żywy pokarm, a więc przede wszystkim małe owady takie jak muchy, muszki owocówki, larwy czy komary.

Popularne wśród właścicieli bojowników są także mrożone owady, które również dostępne są w asortymentach sklepów zoologicznych. Większość bojowników chętnie zjada też niewielkie porcje zielonej fasoli.

Jak często należy karmić bojownika?

Najważniejsza jest regularność – najlepiej raz dziennie o tej samej porze.

Zdrowie: Jak długo żyje bojownik w akwarium?

Bojowniki nie żyją wprawdzie za długo, bo od trzech do pięciu lat, są za to generalnie zdrowe i wytrzymałe, jednak nieprzestrzeganie zaleceń dotyczących warunków utrzymania i żywienia może sprawić, że zwierzęta zaczną chorować.

Spore zagrożenie stanowią jedynie infekcje grzybicze oraz zakażenia bakteriami, które wywoływane są z reguły przez niedostateczną pielęgnację lub nieodpowiednią pracę filtra. Z drugiej strony, filtry wywołują u ryb stres, co również może prowadzić do choroby, a nawet śmierci.

Wczesne rozpoznanie objawów choroby

Zwracaj uwagę za zachowanie ryb. Zdrowy bojownik regularnie opływa całe swoje terytorium. Jego płetwy podczas tych zwiadów są wyciągnięte daleko od ciała, a łuski wyglądają na gładkie i czyste.

Pogrążenie przez dłuższy czas w letargu może wskazywać na chorobę lub zestresowanie. Innym powodem letargu może być zbyt niska temperatura wody w akwarium.

Wytrzeszczone oczy oraz na wpół otwarte skrzela to objawy, z którymi natychmiast trzeba się zgłosić do specjalisty, a chore zwierzęta jak najszybciej odizolować od zdrowych.

Jakie choroby występują u bojowników?

Bojowniki mogą zostać zaatakowane przez różne choroby, takie jak:

• Puchlina wodna: W jej przypadku łuski ryby odstają od ciała, przypominając wyglądem szyszkę. Powstaje w wyniku złej jakości wody, niedostatecznej higieny oraz błędów żywieniowych.
• Martwica płetw: Choroba ta sprawia, że płetwy tracą przejrzystość i stają się postrzępione. Również powstaje na skutek braków higienicznych, a także urazów.
• Wytrzeszcz gałek ocznych: Powoduje obrzęk gałek ocznych, na których tworzy się mleczna warstwa. Powodować go mogą urazy w obrębie oka oraz infekcje bakteryjne.
• Zapalenie torebek łuskowych: Zazwyczaj powoduje odpadanie łusek z boków, głowy i szyi ryb, i powstaje najczęściej na skutek wniknięcia bakterii do rany powstałej w wyniku urazu. Przyczyną mogą być również pasożyty.

Zachowanie: Czy bojownik jest niebezpieczny?

Nazwa bojownika nie jest przypadkowa. Co prawda nie jest on niebezpieczny dla człowieka, ale jest bardzo agresywny w stosunku do innych przedstawicieli gatunku.

W Tajlandii organizowane są nawet walki tych ryb. W Europie i Ameryce są to natomiast popularne zwierzątka domowe, co ma związek przede wszystkim z ich zachwycającym wyglądem.

Które bojowniki nie są agresywne?

Oczywiście wyjątki potwierdzają regułę. Betta imbellis jest na przykład dużo weselszym gatunkiem.

Pochodzenie: Tajlandia – ojczyzna bojownika

Powszechnie przyjęło się, że ojczyzną bojownika jest Tajlandia. Pogląd ten wziął się głównie stąd, że właśnie tam organizuje się tradycyjne walki tych ryb, jednak ich faktyczny obszar występowania jest znacznie obszerniejszy.

Wskazuje na to już sama ich nazwa: Betta to słowo z języka jawajskiego. W Tajlandii ryby te nazywa się raczej Pla-kad lub Trey Krem.

Gatunek występujący w Azji Południowo-Wschodniej preferuje wody słodkie w okolicach wysp Indonezji, zwłaszcza Bali, Malezji, Laos, Wietnamu, Mjanma oraz Kambodży. Poza Azją Południowo-Wschodnią bojowniki znajdziemy wyłącznie w akwariach i prywatnych stawach.

Zakup: Na co zwrócić uwagę?

Bojowniki to klasyki działów z akwarystyką w każdym sklepie zoologicznym. Najczęściej dostępne od ręki są jednak jedynie najpopularniejsze odmiany takie jak Crown lub Halfmoon Tail. Bardziej wyszukane odmiany trzeba specjalnie zamówić, można też rozejrzeć się za bardzo dobrze zaopatrzonym sklepem akwarystycznym.

W Internecie dostępnych odmian jest całe mnóstwo. Ostatecznie zwierzę trzeba jednak odebrać osobiście.

Ile kosztuje bojownik?

Ceny bojowników różnią się od siebie znacznie w zależności od gatunku, pochodzenia, wyglądu i miejsca zakupu. Przedstawicieli popularnego gatunku można kupić już za około 30 zł, a rzadkie okazy mogą kosztować nawet kilkaset złotych.

Podsumowanie: Czy bojownik będzie odpowiedni dla początkujących?

Bojowniki sprawdzą się również w rękach początkujących miłośników akwarystyki, pod warunkiem, że będą przestrzegali zaleceń dotyczących warunków ich utrzymania i żywienia.