Dirofilarioza u psa This article is verified by a vet

Artykuł napisany przez Dr Cornelia Kolo, Weterynarz
Nicienie sercowe u psa - pies w gabinecie weterynaryjnym

Dirofilarioza u psa jest bardzo niebezpieczna i musi być bezwzględnie leczona.

Dirofilarioza występuje głównie w krajach basenu Morza Śródziemnego. Jednak ze względu na wzmożony ruch turystyczny, możemy ją spotkać również w innych częściach Europy. Jeśli nie jest leczona, dirofilarioza u psa może być śmiertelna, dlatego bardzo ważne jest, aby w porę ją rozpoznać i rozpocząć odpowiednią terapię.

Jak bardzo niebezpieczna jest dirofilarioza u psa?

Przebieg dirofilariozy wywołanej przez nicienie z rodzaju Dirofilaria (Dirofilaria immitis) zależy od czasu trwania i nasilenia inwazji.

W przypadku dużej ilości pasożytów lub niepodjęcia leczenia, powodują one rozległe zmiany w sercu i płucach, prowadząc do zagrażających życiu zwierzęcia problemów z oddychaniem lub śmiertelnej w skutkach niewydolności serca i innych narządów.

Nie należy zatem lekceważyć dirofilariozy u psa i koniecznie udać się z nim do lekarza weterynarii.

Objawy: Jakie objawy wywołuje dirofilarioza u psa?

Dirofilarioza u psa prowadzi do zmian w sercu i płucach. Ich sprawcami są zarówno larwy (mikrofolarie) jak i dorosłe nicienie sercowe.

W zależności od lokalizacji inwazji w sercu i płucach, może się ona objawiać w różny sposób. Do najczęstszych objawów należą:

W przypadku masywnej inwazji nicieni sercowych, dochodzi do niewydolności prawej komory serca, co z kolei wywołuje kolejne dolegliwości, takie jak przekrwienie wątroby (hepatomegalia), wodobrzusze (ascites) i zatrzymanie płynów (obrzęki).

W ciężkich przypadkach, niewydolność serca powoduje ostre, poważne zaburzenia krążenia (zespół żyły głównej górnej), w przypadku, którego w ciągu 24 do 72 godzin dochodzi do śmierci pacjenta. Te nagle pojawiające się objawy mogą manifestować się w następujący sposób:

  • nagła senność
  • nagłe osłabienie
  • blade błony śluzowe
  • podwyższone tętno (tachykardia) i podwyższona częstość oddechów (tachypnoe)
  • słaby puls
  • krew w moczu (hemoglobinuria)
  • niedokrwistość (anemia hemolityczna)
  • niewydolność wątroby i nerek

Diagnoza: Jak przebiega leczenie dirofilariozy u psa?

W celu zdiagnozowania dirofilariozy u psa stosuje się różne metody. Pierwszym krokiem jest zazwyczaj badanie krwi, a kolejnym badanie ultrasonograficzne (USG) i rentgenowskie (RTG).

Podczas badania krwi, laboratorium przeprowadzi test na obecność przeciwciał, który pozwoli zidentyfikować żywe, dojrzałe płciowo samice nicieni. Dodatkowo, badane są również mikrofilarie, które można zobaczyć pod mikroskopem podczas filtracji.

Test PCR umożliwia także wykrycie obecności materiału DNA pasożytów oraz innych gatunków dirofilarii. Jest dużo bardziej czuły pod względem wykrywania larw nicieni sercowych.

Jeśli badanie ultrasonograficzne serca wykryje dorosłe formy nicieni sercowych w żyle lub komorze serca, diagnoza będzie jednoznaczna.

Poza tym, za pomocą szczegółowego badania USG serca można dokładnie określić jak duże zmiany obecne są w sercu.

Oprócz badań krwi, konieczne jest wykonanie prześwietlenia płuc, ponieważ tylko w ten sposób lekarz będzie w stanie określić już istniejące zmiany w naczyniach i tkankach płucnych i dobrać odpowiedni sposób leczenia.

Leczenie: Jak przebiega leczenie dirofilariozy u psa?

Leczenie dirofilariozy skierowane jest zarówno przeciwko dorosłym formom pasożytów jak i larwom. Ponadto, zwykle konieczne jest leczenie objawowe.

Celowanie zwalczanie nicieni sercowych i ich larw

Mikrofilarie możemy zwalczać z wykorzystaniem specjalnych preparatów odrobaczających z grupy makrocyklicznych laktonów, które podaje się raz w miesiącu przez cały okres terapii.
Makrocykliczne laktony docierają także do stadiów larwalnych w skórze i zapobiegają przenoszeniu larw nicieni na komary.

Jednocześnie wdrażane jest leczenie melarsominą, która zwalcza dorosłe i dojrzałe formy nicieni. Aby spowodować powolną śmierć pasożytów, lekarz weterynarii podaje ją w formie zastrzyku w określonych odstępach czasu.

Drugą dawkę podaje się trzydzieści dni po pierwszej, a trzecią jeden dzień później. W celu złagodzenia nieprzyjemnych doznań podczas zastrzyku w mięśnie lędźwiowe psa, zazwyczaj stosuje się sedację.

Co istotne: Metoda powolnej śmierci (slow-kill), w przypadku której makrocykliczne laktony podawane są przez bardzo długi czas w celu zabicia dorosłych form pasożytów nie jest skuteczna w przypadku nicieni sercowych, a wręcz może mieć poważne, długofalowe skutki dla psa, a nawet być śmiertelna.

Odpoczynek to absolutna konieczność

Od momentu zdiagnozowania inwazji nicieni sercowych, należy zapewnić psu absolutny spokój, co oznacza spacery wyłącznie na smyczy i brak możliwości zabawy z innymi psami. Dzięki temu zredukujemy postęp trwałych zmian w płucach.
Podczas wysiłku zwiększa się bowiem częstość pracy serca i przepływ krwi przez płuca, a migrujące lub umierające pasożyty lub tworzące się skrzepy krwi mogą spowodować zagrażający życiu zator płucny.

Aby jednak podczas terapii i rekonwalescencji nasz pies się nie nudził, polecamy różnego rodzaju zabawy umysłowe. Dobrym pomysłem będzie nauka podstawowych komend, sztuczek oraz trening z klikerem. Najważniejsze jest, aby wybrać takie aktywności, które nie będą dla psa męczące.

Antybiotyki, zabiegi operacyjne itp.

W nicieniach sercowych bytują bakterie Wolbachia, które wspierają nicienie w rozwoju i rozmnażaniu. Dlatego cztery tygodnie przed rozpoczęciem właściwego leczenia, lekarz weterynarii poda psu antybiotyki, mające na celu ich zwalczenie.

W przypadku rozległej inwazji, często konieczne jest operacyjne usunięcie pasożytów, zwłaszcza, gdy w jednym miejscu znajduje się ich wiele, tworząc kłębowisko. Podczas obumierania mogą spowodować zamknięcie światła dużych naczyń płucnych począwszy od prawej komory serca lub żyły głównej (duża, prowadząca do serca żyła).

Po zakończonym leczeniu, wykonuje się ponowne badanie krwi w celu potwierdzenia braku obecności pasożytów.

Leczenie wyłącznie po potwierdzonej diagnozie

Dirofilariozę u psa leczy się wyłącznie na podstawie potwierdzonej diagnozy. Ponieważ leczenie jest bardzo kosztowne, czasochłonne i wymaga wzmożonej opieki nad psim pacjentem, często przeprowadza się je w klinice weterynaryjnej. O dokładnym przebiegu terapii decyduje lekarz weterynarii w oparciu o indywidualny przypadek.

Opieka stacjonarna podczas leczenia jest niezbędna, aby lekarz mógł szybko zareagować na ewentualne komplikacje, takie jak reakcje alergiczne na obumierające mikrofilarie.

Rokowania w przypadku dirofilariozy

Dirofilariozy u psa nie należy lekceważyć, ponieważ jej przebieg i szanse wyzdrowienia zależą od czasu trwania inwazji pasożytów, jej nasilenia i rozległości zmian w płucach.

Jeżeli leczenie dirofilariozy z wykorzystaniem stosownych środków zostanie podjęte odpowiednio wcześnie, pies ma duże szanse na całkowity powrót do zdrowia. W przeciwnym razie, nicienie mogą spowodować śmierć zwierzęcia w wyniku postępujących zmian w płucach i niewydolności serca.

Przebieg zaawansowanej dirofilariozy

Jeżeli dirofilariozę wykryje się na późnym etapie lub nie zostanie wdrożone leczenie, nicienie rosną i rozmnażają się, powodując trwałe uszkodzenia naczyń płucnych i tkanki płucnej.

Ponadto, leczenie tego schorzenia w zaawansowanym stadium może stanowić zagrożenie życia, ponieważ obumierające pasożyty stwarzają ryzyko powstania zakrzepów krwi w płucach (zatorowości płucnej).

Problemy wynikające z długotrwałych uszkodzeń

Nawet po skutecznym leczeniu dirofilariozy u psa, w jego organizmie pozostają trwałe ślady bytowania nicieni w płucach i zwierzę będzie musiało dożywotnio przyjmować leki.

Przyczyny: Jak dochodzi do dirofilariozy u psa?

Dirofilariozę wywołują nicienie o nazwie Dirofilaria immitis – pasożyty przenoszone przez komary (choroba wektorowa). Bezpośrednie zarażenie się od zainfekowanego psa nie jest możliwe. Nicienie sercowe mogą przenosić się również na koty, fretki a także na ludzi, chociaż zdecydowanie rzadziej.

Komary przenoszą także inne gatunki Dirofilarii, które mogą wywołać infekcję u psa, a Dirofilaria repens, wywołujące dirofilariozę skórną, są niebezpieczne również dla człowieka.

Dirofilarie występują na całym świecie. W Europie występują głównie w rejonie śródziemnomorskim (Hiszpania, Portugalia, Włochy, południowa Francja, Grecja, Turcja i Chorwacja), ale także w krajach Europy Wschodniej, takich jak Węgry, Rumunia, Serbia, Bułgaria oraz Słowacja.

Na północ od Alp do tej pory odnotowano jedynie przypadki przywleczone przez turystów. Jednak będące nosicielami komary wykryto również i w tych krajach, ponieważ cieplejsze lato i wwożone, zainfekowane psy zwiększają ryzyko rozprzestrzeniania się tych nicieni.

Nicienie u psa potrzebują żywicieli pośrednich, którymi są komary. Komary zarażają się larwami tych pasożytów (mikrofilariami) od chorych psów. Z kolei w organizmach komarów larwy rozwijają się do zakaźnego dla ssaków stadium larwalnego i przenoszą je podczas ukąszenia.

Dla nicieni sercowych pies jest żywicielem ostatecznym, u którego larwy najpierw rozwijają się w skórze i mięśniach, a następnie w naczyniach krwionośnych płuc, przechodząc różne stadia, aż do formy dorosłej. Makrofilarie mogą mierzyć od dwudziestu do trzydziestu centymetrów.

Sześć do dziewięciu miesięcy od infekcji, cykl życiowy nicieni sercowych zostaje zakończony, a samice uwalniają do krwi żywiciela larwy. Od tego momentu pies staje się zakaźny dla komarów.

Cykl rozwojowy nicieni sercowych
Cykl rozwojowy nicieni sercowych u psa.

Profilaktyka: Tak uchronisz swojego psa przed nicieniami sercowymi

Każda podróż, nawet krótki wyjazd wakacyjny do kraju, w którym występują nicienie może wiązać się z ryzykiem zarażenia. Dlatego przed podróżą porozmawiajmy z lekarzem weterynarii na temat odpowiedniej profilaktyki z użyciem właściwego środka. Dzięki temu zyskamy spokój ducha i będziemy mogli bez przeszkód zabrać naszego psa na wspólne wakacje.

Preparat zwalczający larwy nicienia sercowego zabija je natychmiast po zakażeniu. Zwykle podaje się go przed podróżą, a następnie co trzy dni aż do końca pobytu w kraju endemicznym. Ostatnią dawkę należy podać psu trzydzieści dni po powrocie do domu.

Ponadto, repelent zapewnia dodatkową ochronę przed komarami i muchami piaskowymi (nosicielami leiszmaniozy), przyczyniając się do zapobiegania przenoszeniu zakaźnych postaci larwalnych.

Dodatkowo, ochronę przed tymi latającymi owadami, a tym samym przed zakażeniem nicieniami sercowymi, można uzupełnić stosując moskitiery wokół legowiska psa oraz pozostając w domu w porze ich zwiększonej aktywności (o zmierzchu i wieczorem).


Dr Cornelia Kolo, Weterynarz
frau zwei hunde

Podczas studiów weterynaryjnych i doktoranckich na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium miała okazję poznać wiele różnych dziedzin medycyny weterynaryjnej. Od 2011 r. prowadzi praktykę jako lekarka weterynarii, zajmując się różnymi zwierzętami i ich chorobami. Jej pasją jest pomaganie pacjentom w możliwie najlepszy sposób i dbanie o ich dobre samopoczucie. Lubi też dzielić się swoją wiedzą jako lekarka weterynarii oraz wieloletnia opiekunka psów i psi trener sportowy jako autorka artykułów.


Najczęściej polecane