Aksolotl meksykański

Od kilku lat ambystoma meksykańska, zwana salamandrą meksykańską lub aksolotlem meksykańskim, stanowi prawdziwy trend pośród akwariowych zwierząt domowych. Jej przyjacielski wygląd i wyraziste kolory sprawiają, że zwraca na siebie uwagę i jest ozdobą akwarium. Pomimo domniemanej egzotyki aksolotle meksykańskie są stosunkowo łatwe w pielęgnacji – tutaj dowiesz się wszystkiego o tym uroczym stworzonku.

Salamandra o nadzwyczajnym wyglądzie

Pośród płazów aksolotl stanowi prawdziwą osobliwość. Salamandra meksykańska żyje głównie pod wodą i pozostaje na stałe w stadium larwalnym. Nie przystępuje do metamorfozy, rozmnaża się także w postaci larwy. Nie jest przy tym efektem jakiejś tajemniczej hodowli, występuje w przyrodzie całkowicie naturalnie. Pierwszy egzemplarz został odkryty i przywieziony do Europy już na początku XIX. wieku przez Alexandra von Humboldta.

Dorosły aksolotl przeciętnie osiąga długość od 23 do 28 cm. Odnotowuje się również osobniki, które mierzą od 30 do nawet 40 cm długości, co nie zdarza się jednak często. Uwagę zwracają zwłaszcza małe ciemne oczka, wiotkie i kruche kończyny oraz spłaszczona płetwa ogonowa, dzięki której zwierzę porusza się w wodzie. To co czyni aksolotla popularnym zwierzęciem domowym, to nie sama płaska główka z szerokim pyszczkiem, ale sposób w jaki ów pyszczek się prezentuje. Za jego sprawą odnosi się bowiem wrażenie, że salamandra nieustająco się uśmiecha, co w połączeniu z malutkimi czarnymi oczkami nadaje jej niesamowicie sympatycznego wyglądu. Płeć można odróżnić dzięki wybrzuszeniu w okolicy kloaki – u samców kloaka delikatnie wystaje, u samic jest zupełnie płaska.

W zeszłym stuleciu hodowano różne aksolotle, dzięki czemu dziś można spotkać je w wielu zabarwieniach i kształtach. W akwariach miłośników płazów znajduje się na przykład dużo osobników w barwie albinotycznej. Inne popularne barwy to przede wszystkim szary i czarny. Najbardziej niesamowitą cechą tych stworzeń jest zdolność regenerowania organów i członków. Jeśli któraś z kończyn zostanie przykładowo odgryziona lub oderwana, po niedługim czasie całkowicie odrasta. Także odstające skrzela w wypadku urazu samodzielnie powracają do pełnego zdrowia. Aksolotl może być trzymany w akwarium z innymi zwierzętami, jednak zaleca się, by mimo odrastających części ciała, wybierać dla niego spokojnych współlokatorów.

Barwy ambystomy występujące w naturze

Klasyczny, występujący w naturze aksolotl posiada szaro-czarne ubarwienie. Poza tym występują także różnorodne domieszki, powstałe zazwyczaj w hodowlach. Najpopularniejsze są osobniki w kolorze białym, beżowym, złocistym oraz cętkowane. Nieco nietypowym, ale jednak także występującym ubarwieniem, jest jasnoszare z ciemniejszymi łatkami. Z obu stron głowy, w postaci czerwonych blaszek, wychodzą skrzela zewnętrzne. Stosunkowo rzadko spotyka się też osobniki w kolorze miedzianym, a jeszcze rzadziej osobniki w odmianie aksantycznej, czyli takie, które nie wykazują żadnej barwy, wydają się być przezroczyste. Ponadto znajdą się i egzemplarze w barwie albinotycznej o metalicznym połysku, pośród których niektóre, zwane „harlequinami”, są również właściwie w całości barwy białej, jednak posiadają kilka komórek, które mogą wykształcić pigment. Przez ów pigment na twarzy aksolotla powstaje charakterystyczna „maska” o różnych kształtach.

Święte zwierzę Azteków

Określenie „aksolotl” pochodzi z azteckiego języka nahuatl. „Atl” oznacza tyle co „woda”, „Xolotl” natomiast to imię jednego z azteckich bóstw. Słowo „Aksololt” przetłumaczyć można mniej więcej jako wodne bóstwo lub potwór morski. Ojczyzną tego stworzonka są wody u wybrzeży Meksyku. Przypuszcza się, że salamandry te żyły także w na wpół wyschniętych morzach na terenie tego płaskowyżu. Niewykluczone, że na ich specyficzną charakterystykę wpływ miało wulkaniczne pochodzenie regionu, bądź jego systemy wodne. Aksolotle preferują zimną, bogatą w tlen wodę, dlatego zasiedlają przede wszystkim dna tych wód. W naturalnym środowisku uchodzą za zwierzęta aktywne nocą. Ponieważ nie występują w żadnym innym regionie świata, można odnieść wrażenie, że mają coś wspólnego ze stworzeniami antycznymi. Pewne jest, że aksolotl to zwierzę o naprawdę długiej historii, które już w kulturze mezoamerykańskiej zyskało status świętego. Z czasem zaczęto serwować go także jako danie. Do dziś aksolotle spotkać można czasami na meksykańskich targach rybnych.

Jak odżywia się aksolotl

By pokryć swoje zapotrzebowanie energetyczne, salamandra meksykańska musi stanąć na czatach. Kiedy tylko dostrzeże przepływającego skorupiaka, natychmiast przystępuje do ataku i w mgnieniu oka pożera swoją ofiarę. Poza tym w jej jadłospisie są także bezkręgowce, np. larwy insektów, oraz ikra innych płazów. Sporadycznie zdarza się, że aksolotl zjada także własne potomstwo. Ponadto w skład bogatej diety aksolotlów wchodzą mniejsze rybki. W domowej hodowli stworzeniom tym podaje się z reguły larwy i insekty. Komary, dżdżownice i muchy są dla nich prawdziwymi rarytasami. Młodsze osobniki powinno się karmić codziennie, dorosłe wystarczy dwa razy w tygodniu.

Utrzymanie aksolotla

Aksolotle żyją w zimnej, bogatej w tlen, słodkiej wodzie. Taka właśnie woda, w miarę możliwości, powinna znaleźć się w akwarium przeznaczonym dla tego stworzonka. Idealna temperatura wody to od 12 do 20°C. W temperaturze poniżej 10°C salamandra meksykańska także nie zazna szkody, jednak kiedy temperatura wody podnosi się do 24°C lub więcej, aksolotle wpadają w popłoch. Im wyższe temperatury, tym silniej pobudzana jest przemiana materii tych zwierząt, w efekcie czego mogą zapaść na choroby, prowadzące nierzadko do śmierci. W drugą stronę przeciwnie – przebywanie w wodzie o temperaturze nawet jednego stopnia nie stanowi problemu dla aksolotla.

Podłoże akwarium powinno się wysypać drobnoziarnistym piaskiem, zbyt duże ziarna czy kamienie mogą zostać połknięte przez aksolotla i doprowadzić do śmiertelnego zatkania jelita. Odpowiednia wielkość ziaren do akwariów z płazami to maksymalnie 3 milimetry. Filtr to absolutna konieczność przy hodowaniu aksolotla, gdyż przy pomocy pompy stale zaopatruje on wodę w tlen. Doskonale sprawdzają się filtry zewnętrzne, ponieważ nie rzucają się w oczy i są wyjątkowo skuteczne. Poza tym istotne jest, by nie dopuszczać do zbyt silnego ruchu wody, ponieważ może być on dla aksolotli czynnikiem stresogennym.

Salamandra meksykańska najlepiej czuje się w wodzie twardej o pH powyżej 7. W zbyt miękkiej wodzie może na jakiś czas stracić swoje ubarwienie. Zjawisko to także może wywołać stres, poza tym nie jest zjawiskiem niebezpiecznym. Jeśli masz dostęp wyłącznie do miękkiej wody, możesz wzbogacić ją solami takimi jak sód, potas czy wapń. Optymalna wartość pH waha się między 7 a 7,5. Dopuszcza się jednak wartości od 6,5 do 8. Prawidłowa zawartość azotynów na litr wody to maksymalnie 0,5 g, azotanów – 25 mg.

Aksolotle mogą być hodowane pojedynczo, bądź w parach. Dwóm dorosłym osobnikom należy zapewnić odpowiedniej wielkości akwarium. Z innymi gatunkami aksolotle raczej się nie „dogadują”. Ryby nie nadają się na towarzyszy dla salamander meksykańskich, gdyż są przez nie postrzegane głównie jako pokarm. W porze karmienia zaleca się przyciemnić światło, ponieważ aksolotle są zwierzętami aktywnymi w nocy. Im więcej osobników chcesz trzymać w jednym zbiorniku, tym większa musi być jego pojemność.

Poniższe wytyczne pomogą Ci przy wyborze rozmiaru akwarium:

• 1 aksolotl: akwarium o pojemności 100 l (np. 80 x 35 x 40 cm)
• 2-3 aksolotle: 160-200 l (np. 100 x 50 x 40 cm)

Na jednego dorosłego osobnika powinno przypadać od 50 do 80 litrów wody w akwarium, jego wysokość nie ma znaczenia – należy zwrócić uwagę na wystarczające rozmiary.

Wystrój akwarium powinien oferować sporą ilość wolnej przestrzeni na dnie oraz kilka możliwości schronienia (jaskinie, korzenie), a jego oświetlenie powinno być raczej przyciemnione. By utrzymać odpowiednią ilość tlenu zaleca się stosowanie filtrów zewnętrznych, ewentualnie dodatkowych pomp. W akwarium z aksolotlami można hodować także rośliny, jednak należy postawić na bardziej wytrzymałe gatunki, np. mikrozorium oskrzydlone, moczarkę czy mech. Także wśród roślin pływających znajdziesz wiele takich, które idealnie nadadzą się do akwarium z aksolotlami, dodadzą mu uroku i zapewnią więcej tak lubianego przez te zwierzęta cienia.

Długość życia i zdrowie

Aksolotle to bardzo wytrzymałe zwierzęta. Potrafią samodzielnie regenerować wyjątkowo ciężkie zranienia, nie tylko na kończynach, lecz także na organach wewnętrznych takich jak serce czy mózg. Po otwartych ranach nie pozostaje nawet maleńki ślad. Zagrażać zdrowiu salamandry meksykańskiej mogą przede wszystkim wysokie temperatury i wynikający z nich stres, zbyt silna cyrkulacja wody czy wysokie wartości pH. Jeśli woda w akwarium zawiera zbyt dużą ilość kwasów, może dojść do produkowania się amoniaku, który działa toksycznie na aksolotle. Stałe przebywanie w wodzie z amoniakiem oznacza dla tych zwierząt nieuniknioną śmierć.

Nierzadko u salamander meksykańskich zdarzają się zakażenia pasożytnicze, spośród których najpoważniejsze jest prowadzące do ciężkich zapaleń zakażenie wywoływane przez raczki skrzelowe. U osłabionych osobników choroby mogą wywołać orzęski, objawami takich zakażeń są brak apetytu i spadek aktywności fizycznej. Pojawienie się w jelicie grubym wiciowców może dla starszych, słabych osobników oznaczać nadmierną utratę naskórka lub nadmierne odkładanie się śluzu. Koniecznie zapobiegać należy zakażeniom wywoływanym przez pasożyta o nazwie mesomycetozoea. Wywołuje on powstawanie na skórze pęcherzy, które nie goją się po pęknięciu! Nawet u aksolotlów! Przeciwko temu pasożytowi nie wynaleziono skutecznego leczenia.

Przy odpowiedniej pielęgnacji aksolotl może dożyć zaskakująco późnego wieku. Średnia długość życia u tych zwierząt wynosi około 15 lat, minimalna to średnio 8-10 lat. Znane są jednak przypadki osobników, które żyły nawet 25 lat.