Pomimo swojego nierzucającego się w oczy upierzenia, papuga szara (żako), za sprawą swojej przyjaznej i błyskotliwej natury, należy do grona najpopularniejszych papug. Co jeszcze wyróżnia te ptaki i jak sprawić, by były z nami szczęśliwe, zdradzamy w artykule poniżej.
© shotikwang / stock.adobe.com
Prosta elegancja z odrobiną koloru: Żako wygląda niepozornie, ale jej charakter może nas zaskoczyć.
Przy długości ciała wynoszącej nieco ponad 30 centymetrów i wadze około 450 gramów, papuga szara, zwana również żako, należy do największych papug w Afryce. Swoją nazwę zawdzięcza szaremu upierzeniu, które jest jaśniejsze na głowie i zdobi prawie całe ciało ptaka.
Dla kontrastu posiada jaskrawoczerwone pióra ogonowe, czarny dziób i błyszczące żółte oczy. Nieopierzone obwódki oczu są białe.
Wizualnie samce i nieco mniejsze od nich samice prawie się nie różnią. Żako można podzielić na dwa podgatunki – w przeciwieństwie do kongijskiej papugi szarej, papuga szara timneh ma jaśniejszy, brązowo-różowy dziób, ciemniejsze upierzenie i bardziej krępą budowę.
W naturze afrykańska papuga szara jest w ciągłym ruchu. Najlepiej czuje się w stadach i małych grupach. Utrzymuje również bliskie relacje ze swoim partnerem. Niedawno naukowcy odkryli nawet, że ptaki te charakteryzują się wysokim stopniem bezinteresowności – pomagają sobie nawzajem, nie oczekując nic w zamian.
Oprócz wysoko rozwiniętej inteligencji społecznej, wiele papug szarych ma ogromy talent do mówienia oraz naśladowania głosów i dźwięków, i potrafią to robić zadziwiająco głośno.
Niektóre osobniki wesoło komunikują się ze swoim właścicielem, a nawet zamawiają jedzenie za pomocą asystenta głosowego. To ostatnie przydarzyło się opiekunce Marion Wischnewski z Anglii. Jej podopieczna Rocco zamówiła w sklepie internetowym swoje ulubione owoce.
Papugi szare uwielbiają wyzwania i potrzebują dużo uwagi. Są zawsze chętne do pogawędki i doceniają każdą aktywność, którą im zaproponujemy.
Pomimo swojej bystrości i ciekawskiej natury, są jednak sceptycznie nastawione do zmian, dlatego we wszelkie nowości należy wprowadzać je ostrożnie i powoli.
Tym dostojnym ptakom trudno oprzeć się nagrodzie, co można wykorzystać w ich oswajaniu. Przy odrobinie cierpliwości te bystre zwierzęta można wyszkolić i nauczyć prostych komend. Jest to również konieczne, jeśli nie chcemy, aby nasz nowy opierzony przyjaciel grał nam na nosie.
Gdy raz uda nam się zdobyć zaufanie żako, szybko stanie się ufna. Aby jednak czuła się w pełni swobodnie, bezwzględnie potrzebuje kontaktu z innymi przedstawicielami gatunku.
Żako uwielbiają otaczać się innymi papugami. Kontakt z człowiekiem może być uzupełnieniem, ale nigdy nie zastąpi towarzystwa innych ptaków. Dlatego nie należy ich trzymać pojedynczo, a w parach lub w grupach.
Jeśli między dwiema papugami szarymi zaiskrzy, para żyje w bliskiej relacji i pozostaje monogamiczna. Jeśli natomiast znajdą możliwość rozmnażania się, na przykład miejsce do gniazdowania w wydrążonym pniu drzewa, samica składa od dwóch do pięciu jaj i wysiaduje je przez około cztery tygodnie. W tym czasie samiec przejmuje obowiązki związane z dostarczaniem pożywienia.
© Jill Lang / stock.adobe.com
Towarzyska natura żako przejawia się także w stosunku do innych gatunków zwierząt. Na przykład nie ma ona nic przeciwko mieszkaniu pod jednym dachem z dobrze wychowanym psem czy kotem. Z kolei socjalizacja z innymi, zwłaszcza mniejszymi ptakami, jest trudna. Kontakt z małymi dziećmi również powinien odbywać się wyłącznie pod nadzorem, aby chronić te płochliwe szaraki.
Oprócz interakcji społecznych, ze względu na swoje gabaryty, afrykańska papuga szara potrzebuje dużo przestrzeni. W związku z tym woliera powinna mieć następujące minimalne wymiary: Dwa metry długości, metr szerokości i metr wysokości. Każde dodatkowe zwierzę potrzebuje co najmniej połowy tej przestrzeni.
Woliera służy ptakom jako miejsce do spania i jedzenia. Przez resztę czasu żako woli zaspokajać swoją potrzebę ruchu, dlatego musi mieć możliwość swobodnego latania.
Inteligencja papug szarych nie przestaje zadziwiać naukowców i hodowców. Dlatego w wolierze należy zapewnić im wiele możliwości zabicia czasu. Dzięki odpowiednim zabawkom możemy stymulować ptaki umysłowo i zapobiegać nudzie.
Stwórzmy im warunki możliwie jak najbardziej zbliżone do naturalnych. Światło powinno być obecne w wolierze przez 10 do 14 godzin i obejmować fazy zmierzchu. Niezbędne są sztuczne źródła promieniowania UV, stymulujące aktywność zwierząt, pobudzające apetyt i wspomagające syntezę witaminy D3. W nocy powinna palić się jakaś niewielka lampka, zapewniająca ptakom orientację w przestrzeni. Niepożądane jest natomiast światło emitowane przez telewizory czy komputery.
Ponadto papugi szare nie tolerują suchego powietrza w sezonie grzewczym. Mają wówczas tendencję do wyrywania sobie piór. Optymalny poziom wilgotności wynosi powyżej 60 procent.
Uwaga: Papugi uwielbiają podgryzać drewno, papier i wiklinę, dlatego wykonane z nich przedmioty nie powinny być pozostawiane bez nadzoru. Zamiast tego zapewnijmy ptakom różne inne możliwości, które pozwolą im zaspokoić swoją potrzebę skubania.
Oprócz świeżej wody, utrzymanie papug zgodnie z zasadami właściwymi dla gatunku obejmuje odpowiednią dietę:
Chociaż dzioby papug szarych są doskonałymi dziadkami do orzechów, należy podawać im wyłącznie orzechy łuskane, aby uchronić je przed spożyciem niebezpiecznych zarodników pleśni.
© kristinatodoreva / stock.adobe.com
Papugi szare to wierni towarzysze – przy zapewnieniu im dobrej opieki mogą żyć 50, a nawet 60 lat. Jednak, aby mieć pewność, że będziemy mogli cieszyć się naszymi podopiecznymi przez dłuższy czas, warto je uważnie obserwować.
Jeśli te żywe ptaki nagle staną się cichsze i spokojniejsze niż zwykle, będą się puszyć, wyrywać pióra lub tracić apetyt, może to być oznaką choroby. Typowymi dolegliwościami w przypadku żako są choroby grzybicze skóry lub dróg oddechowych oraz choroby wątroby.
Zmiany w zachowaniu mogą ponadto wskazywać na stres lub frustrację. Dlatego powinniśmy zadbać także o ich zdrowie psychiczne. Papugi szare nie są odpowiednie dla osób bez doświadczenia. Bardzo wrażliwie bowiem reagują na błędy w utrzymaniu.
Jeśli myślimy o zakupie papug szarych, skierujmy nasze kroki do prywatnych hodowców lub sklepów zoologicznych, gdzie będziemy mogli uzyskać wyczerpujące porady dotyczące ich utrzymania.
Ceny żako mogą znacznie się różnić, ale na ogół oscylują w granicach 3–4 tysięcy złotych. Niezależnie od tego, gdzie kupujemy ptaki, dowiedzmy się jak najwięcej o ich pochodzeniu. Aby chronić dzikie populacje, międzynarodowy handel dzikimi ptakami jest bowiem zabroniony.
Ponieważ są one gatunkiem chronionym, istnieje obowiązek ich rejestracji. Wymagane jest także świadectwo pochodzenia, podobnie jak zezwolenie CITES (Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem), potwierdzające, że zostały one legalnie przywiezione do Europy lub tutaj wyhodowane.
Papugi szare należą do rodziny papugowatych. Papuga kongijska i timneh to jedyni przedstawiciele rodzaju Psittacus. W swojej ojczyźnie zamieszkują drzewa w lasach namorzynowych i tropikalnych lasach deszczowych. Można je znaleźć także na wilgotnych sawannach Afryki Środkowej i Zachodniej.
Papugi kongijskie występują głównie w Gabonie, Republice Konga i Demokratycznej Republice Konga. Papugi timneh z kolei spotkamy w niektórych częściach Republiki Wybrzeża Kości Słoniowej, Sierra Leone, Liberii i południowo-wschodniej Gwinei.
Do Europy te piękne ptaki przybyły wraz z marynarzami już w XVI wieku, a popularność wśród osób prywatnych zaczęły zdobywać na początku XVII wieku. Oprócz papużek falistych do dziś są jednymi z najchętniej kupowanych ptaków domowych.
| Nazwa | Papuga szara, żako (Psittacus erithacus) |
| Wielkość | około 33 centymetrów |
| Długość życia | do 60 lat |
| Utrzymanie | przynajmniej w parach, a najlepiej w grupach |
| Socjalizacja z innymi zwierzętami | możliwa z psami i kotami, niezalecana z innymi ptakami |
| Klatka | woliera o długości przynajmniej dwóch metrów oraz szerokości i wysokości metra |
| Pokarm | zróżnicowany; głównie owoce i warzywa; mieszanki zbożowe, uzupełniająco białko i orzechy |
| Poziom trudności | dla zaawansowanych |
