Koty w starożytnym Egipcie cieszyły się szczególnym statusem. Jako łowcy myszy i święte zwierzęta, były częścią codziennego życia ludzi jak prawie żadne inne. Jaką czcią otaczano koty w tamtych czasach i dlaczego zyskały miano świętych, wyjaśniamy w poniższym artykule.
© marketanovakova / stock.adobe.com
Po prostu czcigodne: koty odgrywały szczególną rolę w kulturze starożytnego Egiptu.
Znany autor książek fantasy Terry Pratchett powiedział kiedyś: „W starożytności koty były traktowane jak bogowie i do dziś o tym nie zapomniały”. Wielu opiekunów współczesnych mruczków z pewnością potwierdzi to stwierdzenie.
Egipskie słowo oznaczające kota to „Mau”. Historyczne malowidła ścienne przedstawiają tych popularnych łowców myszy jako szczupłe zwierzęta o zwężających się głowach i dużych, migdałowatych oczach. Do dziś egipski mau jest uznaną rasą, która zachwyca miłośników kotów swoją zabawną, oddaną człowiekowi naturą.
© Andrea Izzotti / stock.adobe.com
Przodkowie dzisiejszych kotów żyli w starożytnym Egipcie i po cichu skradali ludzkie serca już około 5000 lat temu.
Eksperci zakładają, że dzicy pradziadowie współczesnych kotów domowych (kot nubijski) dołączyli do człowieka z własnej woli. Kot jest więc jedynym zwierzęciem domowym, które samo się udomowiło.
Na obszarze historycznej Mezopotamii, Anatolii, Jordanii i Cypru odkryto również dowody na to, że koty żyły u boku ludzi tysiące lat temu i prawdopodobnie były przez nich czczone.
Zainteresowanie dzikich kotów najprawdopodobniej wzbudzały przepastne spichlerze, w których mogły znaleźć mnóstwo myszy i innych małych gryzoni do upolowania.
Egipskie świątynie również często były nękane przez myszy, co zachęcało koty do wyruszania na łowy również tam.
Ponieważ te piękne, eleganckie zwierzęta uwalniały święte miejsca i cenne zapasy żywności od szkodników, mieszkańcy Starego Państwa (ok. 2700 do 2200 p.n.e.) byli im za to niezwykle wdzięczni.
Ówcześni mieszkańcy otworzyli przed nimi swoje serca i drzwi domów i wkrótce te małe drapieżniki stały się pełnoprawnymi członkami rodziny, otoczonymi troskliwą opieką – antyczne malowidła przedstawiają koty noszące obroże z dzwoneczkiem i jedzące ze swoich misek.
Według greckiego historyka Herodota, kiedy umierał kot, wszyscy mieszkańcy domu golili sobie brwi. Zwierzęta te były opłakiwane jak członkowie rodziny. A ci, którzy mogli sobie na to pozwolić, balsamowali zmarłego kota zgodnie ze sztuką i chowali go w specjalnej krypcie.
Czasami zamożni Egipcjanie nawet kazali się pochować razem ze swoim podopiecznym, aby mogli połączyć się z nim w zaświatach. Koty były więc starannie mumifikowane i chowane w specjalnych kryptach, czasami w celu złożenia ich w ofierze kociej bogini Bastet.
© jonnysek / stock.adobe.com
Szczególnie dużo kocich mumii odkryto w starożytnym mieście Bubastis, gdzie znajdowała się świątynia egipskiej kociej bogini Bastet. Była ona córką boga słońca Re i Egipcjanie często przedstawiali ją jako kota lub kobietę z głową kota.
W starożytnej religii egipskiej Bastet była znana jako bogini miłości, seksualności i płodności, ale także radości, muzyki i tańca. Uważano ją za opiekunkę kobiet w ciąży i jedną z symbolicznych matek faraona. Dwa razy w roku obchodzono huczny festiwal Bastet, podczas którego spożywano duże ilości piwa i wina.
Ponadto istniało kilku innych bogów w postaci lwów i kotów, takich jak bogini wojny Sachmet oraz Tefnut, bogini wilgoci, rosy i deszczu.
W starożytnym Egipcie koty były nie tylko kochane i rozpieszczane, ale w późnym okresie (około 664 do 332 p.n.e.) nawet czczone jako obiekt kultu. Istnieli koci kapłani, którzy hodowali święte zwierzęta w świątyniach i sprzedawali je miłośnikom kotów.
Co dziś brzmi dla nas niewyobrażalnie: Koty składano w ofierze kociej bogini Bastet i grzebano na kocich cmentarzach, aby zaskarbić sobie przychylność bóstwa. Jednak oprócz tego rytualnego aktu, zabijanie kotów było zgodnie z prawem zabronione.
Mówi się nawet, że w przypadku pożaru domu wielu Egipcjan najpierw ratowało swoje koty, zanim zajęło się własnymi dziećmi i dobytkiem.
W dzisiejszym Egipcie koty nie mają się już tak dobrze jak ich święci przodkowie. Na ulicach żyje tam wiele bezdomnych zwierząt, nie obowiązują żadne przepisy dotyczące ich ochrony, a bezpańskie koty często padają ofiarą zatruć czy strzałów.
Międzynarodowe towarzystwa opieki nad zwierzętami starają się złagodzić ich cierpienie, wykonując zabiegi kastracji i umieszczając je w zagranicznych domach.
Co prawda koty niekonieczne traktowane są w Polsce jak bóstwa, ale już od dawna cieszą się ogromną sympatią jako zwierzęta domowe. Szacuje się, że w 2024 roku ich liczba wynosiła około 6–7 milionów i nieznacznie ustępowały popularnością psom.
„Życie bez mopsa jest możliwe, ale bezcelowe” – powiedział kiedyś komik i pisarz Loriot. Autorka zgadza się z tym bez zastrzeżeń i dodaje: „Życie bez konia, kota i królika również!”. Jej serce bije dla wszystkich zwierząt dużych i małych, i cieszy się niezmiernie, że może pisać o swojej pasji jako niezależny autor. Poprzez swoje artykuły chciałaby podnieść świadomość na temat dobrostanu zwierząt i udzielić przydatnych wskazówek ich miłośnikom.
