Ciernik

Ciernik jest jedną z najbardziej znanych rodzimych gatunków ryb, a najpowszechniejszym z nich jest ciernik trójkolcowy. Swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznym kolcom na grzbiecie. Większość czasu żyje na ogół niepostrzeżenie w ławicach w słodkich, słonawych, a nawet morskich wodach. Jedynie w okresie tarła ciernik wykazuje nietypowe zachowania, takie jak zmiana ubarwienia czy migracje tarłowe.

Wygląd: Mały i kolczasty

Nazwa ciernik trójkolcowy (Gasterosteus aculeatus) mówi wszystko – pochodzi od jego płetwy grzbietowej: przekształcone płetwy tworzą bowiem trzy ostro zakończone kolce, od których wywodzi się nazwa tej słodkowodnej ryby.

Parzyste płetwy brzuszne również tworzą kolce, których ciernik używa do odpierania ataków drapieżników. Ryba ta, o bocznie spłaszczonym ciele i nieco wydłużonym wyglądzie, ma jedynie około ośmiu centymetrów długości. Jej linia grzbietowa jest wyraźnie zakrzywiona, a szpiczasta głowa zakończona niewielkim otworem gębowym.

Skóra zamiast łusek

Ciernik trójkolcowy jest pozbawiony łusek. Zamiast nich posiada boczne płytki kostne, stanowiące swoisty pancerz, chroniący jego delikatną skórę.

Płetwy tej ryby są bezbarwne, przezroczyste. Właściwa płetwa grzbietowa rzuca się w oczy, ponieważ jest mocno skierowana w stronę płetwy ogonowej. Spowodowane jest to kolcami grzbietowymi, które płetwę wypierają.

© Rostislav / stock.adobe.com

Zmiana szaty

Przez większość czasu w roku ciernik trójkolcowy jest niepozorną, nierzucającą się w oczy rybą. Jego grzbiet mieni się niebiesko-szarym lub oliwkowo-zielonym kolorem, boki są przeważnie żółtawe, a brzuch biały.

Co ciekawe, samce zmieniają swoje ubarwienie w okresie tarła – gardło i brzuch stają się intensywnie czerwone, podczas gdy plecy sprawiają wrażenie turkusowo niebieskich. Takie odświętne „odzienie” służy do wabienia samic podczas okresu godowego.

Warto wiedzieć Ciernika można znaleźć w każdym podręczniku do biologii i jest bardzo popularnym przedmiotem badań.

Jak odróżnić samca od samicy?

Rozróżnienie płci ciernika trójkolcowego nie jest łatwe poza okresem tarła, kiedy samiec wyraźnie zmienia ubarwienie i w ten sposób wyróżnia się od swoich żeńskich odpowiedników.

Szczególne zachowania tarłowe ciernika

Przez większość roku ciernik pływa w ławicach, poszukując drobnych owadów, a jego zachowanie nie wyróżnia się niczym nadzwyczajnym. Jak to się zatem stało, że ciernik stał się niemal sławny? Przyczyną jego popularności jest nietypowe zachowanie rozrodcze.

Gdy tylko w maju dni stają się dłuższe i cieplejsze, zaczyna się okres tarła ciernika, w którym samce przywdziewają czerwone i turkusowe barwy i przemieszczają się w kierunku dolnych odcinków rzek.

Dotyczy to nawet tych gatunków ciernika, które zazwyczaj zamieszkują morza. Niektóre z nich przemierzają w tym celu nawet wiele kilometrów!

Opieka nad gniazdem to odpowiedzialność samca ciernika

Na co dzień przyjazne samce ciernika w płytkich, silnie zarośniętych wodach przybrzeżnych wykazują zachowania terytorialne i bronią swojego terytorium przed dostępem ewentualnych konkurentów.

Po udanym zabezpieczeniu obszaru lęgowego, samiec buduje gniazdo w piaszczystym dnie, gdzie czeka na samicę, która już nosi w brzuchu ikrę.

Wabi ją do złożenia jaj w gnieździe podczas unikalnego pokazu zalotów. Po udanym złożeniu jajeczek przez samicę, samiec je zapładnia. W tym momencie rola samicy w tarle się kończy: To samiec broni gniazda i czuwa nad bezpieczeństwem potomstwa do czasu jego wyklucia po około sześciu do dziesięciu dniach.

© Fabian / stock.adobe.com

Warunki utrzymania: Jakie warunki należy zapewnić ciernikowi?

Chcesz hodować ciernika w domu? Żaden problem: Z utrzymaniem ciernika trójkolcowego nie będą mieli trudności nawet początkujący miłośnicy gatunku, pod warunkiem przestrzegania kilku podstawowych zasad:

• Ciernik trójkolcowy jest tzw. rybą zimnowodną. Lubi temperatury od czterech do maksymalnie dwudziestu stopni. Dlatego też polecany jest do trzymania w stawie zewnętrznym lub akwarium zimnowodnym.
• Mieszkanie ciernika należy zaaranżować w zacienionym miejscu. W lecie temperaturze wody trzeba poświęcić szczególną uwagę i dbać, aby nadmiernie nie wzrosła. W razie potrzeby konieczne będzie jej chłodzenie.
• Jeśli chodzi o jakość i czystość wody, ciernik nie jest wymagający. Dobrze będzie się czuł w miękkiej wodzie o niskiej zawartości wapnia i neutralnej wartości pH.
• W naturze ciernik żyje w ławicach z wieloma setkami lub tysiącami osobników, dlatego nie powinno się trzymać go samego. Decydując się na zakup ciernika, zdecyduj się na grupę liczącą co najmniej pięć egzemplarzy.

Czy to staw czy akwarium – cierniki będą Ci wdzięczne za poniższe udogodnienia

Na wolności ciernik trójkolcowy żyje w wolno płynących wodach, gdzie rośnie wiele roślin wodnych. Uwielbia łodygi, liście, korzenie i kamienie, wśród których może ukryć się przed polującymi na niego drapieżnikami, np. pstrągami.

Dlatego należy gęsto obsadzić przyszły dom naszego ciernika roślinami akwariowymi, a dno akwarium wyłożyć piachem lub żwirem.

Żywienie: Co je ciernik?

W naturze ciernik jest rybą drapieżną i najchętniej je:

• larwy
• robaki
• owady, takie jak komary i muchy
• pajęczaki

W jego jadłospisie często znajdują się również rośliny. Jeśli poświęcimy na to trochę czasu, możemy ciernika przyzwyczaić także do pokarmu w płatkach. Zawsze jednak należy podawać mu żywy i mrożony pokarm, który jest jego ulubioną pozycją w menu.

Zdrowie: Czy ciernik jest rybą odporną na choroby?

Ciernik trójkolcowy nie jest szczególnie podatny na choroby. W wyjątkowych przypadkach może jednak zarazić się pasożytami lub zapaść na choroby skóry:

• Obecność pasożytów w organizmie ryby, takich jak wesz łososiowa czy robaki, można podejrzewać po wyraźnej zmianie zachowania. Zaobserwuj, czy ryba porusza się normalnie, chaotycznie czy w sposób odmienny niż zwykle.
• Chorobom grzybiczym, takim jak pleśniawka ryb czy choroba aksamitna towarzyszy zmieniony wygląd skóry. Dlatego regularnie oglądaj skórę swoich podopiecznych i sprawdzaj czy wszystko z nią w porządku.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do stanu zdrowia ciernika, należy zawsze skonsultować się z lekarzem weterynarii.

Koszty: Ile kosztuje ciernik?

Cierniki trójkolcowe są popularnym materiałem zarybieniowym. W sklepach zoologicznych można je nabyć za około 20 zł, bez ograniczeń takich, jak konieczność posiadania świadectwa pochodzenia. Ryby tego gatunku pochodzą najczęściej z hodowli i rozmnażane są na sprzedaż na specjalnych farmach rybnych.

Występowanie: Skąd pochodzi ciernik?

Ciernik trójkolcowy występuje na całej półkuli północnej. W naszej szerokości geograficznej jest dość popularny. Żyje zarówno w rzekach, jeziorach, jak i morzach. Woda słona czy słodka – ciernik ma duże zdolności adaptacyjne i wszędzie dobrze sobie radzi.

Warto wiedzieć: Mimo, że występuje licznie w rodzimych zbiornikach wodnych, ciernik trójkolcowy nie ma znaczenia gospodarczego.