Zraniony ptak – co robić?

Życie dzikich ptaków jest pełne niebezpieczeństw – grozi im uderzenie w szybę, spotkanie z kotem lub wypadnięcie z gniazda. Ludzie ciągle znajdują zranione lub poważnie osłabione ptaki. Jak należy się wówczas zachować? Tłumaczymy, jak możesz pomóc zranionemu zwierzęciu.

Trzeba przyznać, że szanse na przeżycie ciężko rannego ptaka są niestety niewielkie. Ptaki wykazują wysoki metabolizm i mają stosunkowo mało krwi w organizmie, więc największe zagrożenie dla ich życia stanowią otwarte rany. Do tego dochodzi niebezpieczeństwo ze strony kotów, kun czy lisów. Dlatego tak ważne jest, by szybko zauważyć rannego ptaka i nie zwlekać z pomocą. Jak ta pomoc powinna dokładnie wyglądać?

Przygotowaliśmy najważniejsze wskazówki na wypadek znalezienia zranionego ptaka. Poniższe trzy kroki pierwszej pomocy pozwalają zrozumieć, co jest najważniejsze w nagłych wypadkach:

Pierwsza pomoc dla zranionego ptaka

1. Obserwacja ptaka – jakie ma obrażenia?
2. Zabezpieczenie ptaka – ostrożnie chwyć zwierzę ręcznikiem i umieśćcie w pudełku z otworami umożliwiającymi przepływ powietrza; pudełko należy wyłożyć kawałkami ręcznika kuchennego.
3. Wezwanie pomocy – zanieś ptaka do lekarza weterynarii lub skontaktuj się z organizacją zajmującą się ochroną dzikich ptaków.

Obserwacja zwierzęcia

Zanim zaczniesz nerwowe poszukiwania pudełka dla zranionego lub poważnie osłabionego ptaka, najpierw upewnij się, że zwierzę naprawdę potrzebuje pomocy weterynaryjnej. W przypadku widocznych obrażeń (ran, urazów po ugryzieniu lub złamań kości) sprawa zwykle jest oczywista. Należy wówczas od razu przejść do drugiego kroku i zabezpieczyć ptaka.

Inaczej rzecz się ma w przypadku osłabionych ptaków bez widocznych obrażeń. Odróżnienie chorego ptaka od tego zdrowego nie jest dla laika łatwe, co zresztą zrozumiałe. Jeśli nie masz pewności, co się z nim dzieje, zostaw go na miejscu i obserwuj przez chwilę.

Czy ptak może chodzić? Kołysze się lub przewraca? Jest w stanie uciekać? Ptaki są nieśmiałymi zwierzętami i zwykle szybko uciekają, kiedy człowiek podejdzie zbyt blisko. Jeśli jednak pozostaje skulony lub wciąż leży na ziemi, to najprawdopodobniej potrzebuje pomocy.

Uderzenie w szybę

Do najczęstszych obrażeń u ptaków należą urazy czaszkowo-mózgowe spowodowane uderzeniem w szybę. W najlepszym wypadku kończy się to dla ptaka lekkim wstrząśnieniem mózgu i po chwili na dojście do siebie będzie on mógł znów poderwać się do lotu.

Kiedy zauważysz na tarasie lub balkonie leżącego na grzbiecie ptaka, nie dotykaj go od razu. Najpierw chwilę go poobserwuj. Ptaki nie są bowiem przyzwyczajone do dotykania. Podnoszenie lub głaskanie wywołuje u nich niepotrzebny stres, którego w takiej sytuacji należy bezwzględnie unikać. Poczekaj chwilę i upewnij się, czy ptak na pewno jest poważnie ranny.

Jeśli w wyniku dokładnej obserwacji dostrzeżesz obrażenia ciała, dziobu, oczu lub skrzydeł, wówczas, o ile to możliwe, zabierz go do lekarza weterynarii celem dalszego zbadania (punkty 2. i 3.).

Szczególne postępowanie: młode ptaki

Szczególnie wiosną znajdowanych jest najwięcej ledwo upierzonych ptaków lub takich bez upierzenia, które wypadły z gniazda. W takim wypadku najlepszym rozwiązaniem jest odłożenie zwierzęcia do własnego gniazda, o ile pisklakowi nic się nie stało.

Znajdź na najbliższym drzewie gniazdo, ostrożnie podnieś młodego ptaka i umieść go z powrotem w gnieździe. Zostań na miejscu, by poobserwować gniazdo. Zaczekaj do powrotu ptasich rodziców i upewnij się, czy wciąż karmią swoje potomstwo. Jeśli tak, oznacza to, że Twoja misja ratunkowa zakończyła się powodzeniem.

Jeśli masz kłopot z odszukaniem gniazda – nie możesz do niego dotrzeć lub rodzice nie wracają do niego nawet po dłuższym czasie – należy zabrać ptaszka do ośrodka opieki nad dzikimi ptakami lub lekarza weterynarii. Pamiętaj przy tym, że młode ptaki, bez piór lub słabo upierzone, szybko się wychładzają, więc na czas transportu należy utrzymywać je w cieple (ręczniki, ciepło rąk).

Czy wiesz, że…? Nie musisz się w ogóle martwić o to, że rodzice odrzucą pisklę tylko dlatego, że je dotknęliście. Ludzki zapach nie przeszkadza dorosłym ptakom, ponieważ nie mają one wrażliwego zmysłu węchu.

Znalezienie gałęźnika

Jeżeli znaleziony ptak jest już w pełni upierzonym młodym osobnikiem – tak zwanym gałęźnikiem, to prawdopodobnie opuścił już swoje gniazdo. W takim przypadku jego powrót do gniazda jest niemożliwy.

Jeśli ptak wygląda na zdrowego, poobserwuj go jeszcze co najmniej przez godzinę. Rób to z zachowaniem odpowiedniej odległości, aby rodzice odważyli się zbliżyć się do niego z pożywieniem. Jeśli ptak znajduje się w strefie zagrożenia, możesz umieścić go w bezpiecznym, zielonym miejscu w pobliżu tego, w którym został znaleziony.

Pisklęta przywołują swoich rodziców i zwykle doprowadzają ich do siebie. Jeśli po godzinie rodzice nie zjawią się z pożywieniem, zanieś młodego ptaka do lekarza weterynarii lub najbliższego ośrodka opieki nad dzikimi ptakami. Sprawdź w Internecie, gdzie mieszczą się takie organizacje.

Pozostaw pisklę w doświadczonych rękach. Nigdy nie próbuj samodzielnie się nim zajmować i wychowywać! Wychowanie i wypuszczanie młodych, osieroconych ptaków to skomplikowany proces, który należy pozostawić profesjonalistom.

Zabezpieczenie rannego ptaka

Jeśli ptak wymaga pomocy weterynaryjnej lub musi zostać przetransportowany do ośrodka opieki nad dzikimi ptakami, należy go ostrożnie chwycić i umieścić w kartonowym pudełku wyłożonym materiałowym lub papierowym ręcznikiem. Oto sposób postępowania:

• Zarzuć na ptaka ręcznik lub koc, aby go złapać. Ułatwi to podniesienie go z ziemi i jednocześnie pozwoli uniknąć wszelkich obrażeń. Ranne ptaki mogą ze strachu podrapać lub uszczypnąć dziobem! Szczególną ostrożność należy zachować podczas chwytania ptaków drapieżnych.
• Trzymając ptaka, należy uważać, by nie ścisnąć go zbyt mocno. Zbyt mocny ucisk klatki piersiowej lub brzucha może doprowadzić do zagrażających życiu kłopotów z oddychaniem. Dlatego ptaka powinno dotykać się tylko po to, aby umieścić go w pudełku transportowym. Zbyt długie trzymanie lub głaskanie, nawet w dobrej wierze, może jedynie wystraszyć nieśmiałe zwierzę.
• Kartonowe pudełko doskonale nadaje się do transportu i rozpoczęcia opieki nad rannym ptakiem. Wyłóż je materiałowymi lub papierowymi ręcznikami albo kilkoma warstwami gazety. Odchody ptaka będą wówczas skutecznie wchłaniane, a rannemu zwierzęciu będzie ciepło, miękko i bezpiecznie. Uwaga: pudełko musi być odpowiednio duże i posiadać otwory umożliwiające dopływ powietrza.

Zabranie zwierzęcia do lekarza weterynarii lub organizacji zajmującej się ochroną ptaków

Transport do najbliższego gabinetu weterynaryjnego lub ośrodka zajmującego się ochroną ptaków oznacza dla rannego zwierzęcia ogromny stres. Jeżeli chcesz samodzielnie zanieść ptaka do lekarza lub kliniki weterynaryjnej, upewnij się, że jego stan jest wystarczająco stabilny. Jeśli nie masz co do tego pewności, zasięgnij telefonicznej porady od przedstawiciela służby ratownictwa zwierząt lub lekarza weterynarii.

Ponadto istnieją specjalne usługi kurierskie ukierunkowane na transport ptaków, jednak czas oczekiwania na odebranie ptaka może być naprawdę długi w zależności od godziny, dnia tygodnia i miejsca. Przewożąc ptaka własnym samochodem, przypnij karton pasem bezpieczeństwa i zachowaj szczególną ostrożność podczas jazdy!

Karmić znalezionego ptaka?

Jeśli transport do gabinetu weterynaryjnego lub innego miejsca, gdzie sprawowana jest opieka nad ptakami, trwa stosunkowo długo (ponad godzinę), wówczas może zajść konieczność podania zranionemu ptakowi wody i pożywienia. W przypadku poważnie cierpiących ptaków, niezdolnych do zjedzenia ziaren, dobrze sprawdzi się roztwór glukozy. Za pokarm dla wszystkich gatunków ptaków (w tym młodych) w nadzwyczajnej sytuacji może posłużyć białko ugotowanego na twardo jajka.

Uwaga: otwarte rany lub ostre krwawienie

Otwartymi ranami z ostrym krwawieniem należy zająć się tak szybko, jak tylko się da. Ostrożnie przetrzyj otwartą ranę miękkim, suchym ręcznikiem i, jeśli to możliwe, sięgnij po środek dezynfekujący. Lekko dociśnięty wacik również może pomóc złagodzić ranę.

Wniosek – warto rozejrzeć się wokół!

Wielu rannym ptakom można pomóc, jeśli zostaną znalezione i trafią pod opiekę w odpowiednim czasie. Lekarze weterynarii, którzy specjalizują się w ornitologii, potrafią zająć się złamanymi kośćmi, obrażeniami skrzydeł, urazami mózgowo-czaszkowymi, ranami po ugryzieniach i chorobami zakaźnymi.

Jeśli obrażenia okażą się zbyt poważne, wówczas lekarz uśpi ptaka i uwolni go od cierpienia. W sytuacji, gdy pierwsza pomoc weterynaryjna zakończy się sukcesem, odpowiednie organizacje zajmujące się pierzastymi pacjentami zapewnią ptakowi powrót do pełnego zdrowia. Ptak zostanie przygotowany do samodzielnego życia na łonie natury. Po krótkim czasie spędzonym pod czujnym okiem fachowców zostanie ostatecznie wypuszczony na wolność.