Zaćma u psa 

Zaćma (katarakta) to zmętnienie soczewki oka spowodowane zmianami patologicznymi. Nazwa pochodzi od szarawego wyglądu oka, natomiast ostatni etap choroby określany jest jako śnieżnobiały.

Soczewka oka znajduje się pomiędzy komorą tylną oka a ciałem szklistym i składa się z przedniej i tylnej torebki, warstwy rogówki i jądra soczewki.

Aby to zobaczyć, potrzebna jest przezroczysta soczewka. Przejrzystość jest tutaj możliwa dzięki gęstym włóknom kory i rdzenia. To, czy i w jakim stopniu osłabiony jest wzrok, zależy od zmian w przebiegu włókien i stopnia zmętnienia soczewki. Tę przypadłość należy ściśle odróżnić od łagodnego stwardnienia soczewki związanego z wiekiem (katarakta jądrowa), które tylko w nielicznych przypadkach wiąże się ze ślepotą psa.

Przyczyny

Przede wszystkim należy rozróżnić, czy przypadek dotyczy zaćmy wrodzonej, czy nabytej.

Zaćma wrodzona

Katarakta dziedziczna (HC) jest dziedziczona recesywnie i zwykle dotyczy obu oczu. Rasy takie jak Labrador Retriever, Golden Retriever, Husky, Schnaucer i Afgan są szczególnie podatne na tę chorobę.

Inną wrodzoną chorobą oczu jest postępujący zanik siatkówki (PRA), który może wystąpić u wszystkich ras psów i który powoduje regresję siatkówki. W przebiegu tej złożonej choroby może również wystąpić zaćma.

Zaćma nabyta

Częstszą odmianą jest zaćma nabyta, która występuje z powodu wieku (zaćma pierwotna) lub z powodu choroby oka (zaćma wtórna).

Obejmuje ona choroby takie jak zapalenie oka (zapalenie błony naczyniowej oka), urazy i deformacje struktur oka lub choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca (diabetes mellitus). W związku z tym aż u 60% psów cierpiących na cukrzycę dochodzi do rozwoju zaćmy, najczęściej obustronnej. Rzadziej do choroby prowadzą zatrucia i bodźce fizyczne, takie jak promieniowanie.

Jak powstaje zmętnienie?

1. Patologiczne wchłanianie wody (w cukrzycy typu diabetes mellitus): dochodzi do patologicznego magazynowania cukru w soczewce, co powoduje zwiększony napływ wody do tkanek na skutek zwiększonego ciśnienia osmotycznego.
2. Włókna, które leżą blisko siebie, są ściskane i powodują pęcznienie struktur soczewki.

Objawy

Zaćma u psa objawia się szarym zmętnieniem soczewki jednego lub obu oczu i brakiem możliwości widzenia. Z uwagi na to, że zaćma jest chorobą postępującą i może rozwijać się przez kilka miesięcy i lat, dzieli się ją na różne etapy. We wczesnych stadiach zaćma pojawia się jako małe, słabe plamki zmętnienia soczewki, które stają się coraz większe.

Jeśli sytuacja się pogarsza i tylna część oka jest już niewidoczna, mamy do czynienia z zaćmą dojrzałą. Na tym etapie pies jest już w większości przypadków niewidomy.

Jeśli choroba postępuje, soczewka oka rozpuści się, co prowadzi do ciężkiego zapalenia oka. Ten etap nazywany jest zaćmą przejrzałą i czasami towarzyszy mu lekkie zażółcenie soczewki. Stany zapalne siatkówki i ciała rzęskowego (zapalenie błony naczyniowej oka) mogą być bardzo bolesne i są związane z zaczerwienieniem i obrzękiem oka.

W miarę postępu procesu soczewka może się przesuwać (zwichnięcie soczewki), a tym samym może to prowadzić do jaskry. Wiąże się to zawsze z dużym bólem i powinno być jak najszybciej leczone przez weterynarza.

Ze względu na często ograniczony lub całkowity brak zmysłu widzenia, psy wykazują zwiększoną dezorientację, niechęć do poruszania się, a także wpadają na przedmioty i ludzi. Jeśli dotknięte jest tylko jedno oko, niektóre psy mogą wyrównać stan spowodowany chorobą dzięki drugiemu oku.

Jeśli zaćma u psa jest spowodowana chorobą ogólnoustrojową, taką jak cukrzyca (diabetes mellitus), mogą również wystąpić objawy, takie jak zwiększone przyjmowanie wody i oddawanie moczu oraz zwiększone uczucie głodu.

Rozpoznanie zaćmy u psa

Jeśli podejrzewasz, że Twój pies ma zaćmę, nie zastanawiaj się i udaj się na badanie do weterynarza. W wywiadzie lekarskim należy zwrócić uwagę na zmiany w zachowaniu i inne wskazania. Po kolejnym badaniu ogólnym, które wyklucza jakiekolwiek choroby podstawowe, takie jak cukrzyca, następuje specjalne badanie wzroku. Po pierwsze, lekarz weterynarii patrzy na ogólne ruchy, jak również zewnętrzne oko psa. Następnie można wykonać dalsze badania w celu wykrycia ewentualnych problemów z widzeniem.

Kolejny etap to dokładne zbadanie wewnętrznych struktur oka. Można to zrobić tylko wtedy, gdy źrenica jest rozszerzona, dlatego do badania potrzebne są specjalne krople do oczu.

W postawieniu diagnozy pomagają następujące wyroby medyczne:

• Przy pomocy lampy szczelinowej weterynarz może dokładniej zlokalizować zmętnienie soczewki.
• Za pomocą specjalnego urządzenia ultradźwiękowego może on dokładniej ocenić stan soczewki i innych struktur oka.
• Elektroretinogram (ERG) dostarcza dodatkowych informacji na temat istniejących uszkodzeń siatkówki.

Terapia

Ze względu na jej postępujący przebieg, zaćmy u psa nie da się wyleczyć farmakologicznie. Aby uniknąć bolesnych konsekwencji, jedyną dostępną opcją jest chirurgiczne usunięcie soczewki. W tym celu pies powinien być w dobrej kondycji ogólnej, gdyż konieczne jest znieczulenie ogólne. Po operacji zaćmy przez kilka dni konieczne są zabiegi higieniczne rany pooperacyjnej. Mimo udanej operacji oko należy regularnie badać.

Rokowania

Rokowanie w przypadku zaćmy u psa zależy od tego, w jakim stadium znajduje się choroba. Jeśli wszystkie badania wykażą, że można wykonać operację, szansa na przywrócenie wzroku wynosi około 80–95%. Jeśli wewnętrzne struktury oka uległy już zapaleniu lub jeśli soczewka została już oderwana, prawdopodobieństwo to maleje.

Profilaktyka zaćmy u psa

Ze względu na zmiany związane z wiekiem i przyczyny dziedziczne praktycznie nie ma możliwości działań profilaktycznych. Możliwe jest jedynie zminimalizowanie ryzyka rozwoju cukrzycy poprzez stosowanie zdrowej diety i odpowiednią ilość ruchu psa, dzięki czemy maleje ryzyko pojawienia się zaćmy o tym podłożu.