Wścieklizna u psa This article is verified by a vet

Artykuł napisany przez Franziska G., Weterynarz
wścieklizna u psa

Ślinotok i trudności w połykaniu mogą być objawami wścieklizny u psa.

Wścieklizna jest śmiertelną chorobą zakaźną ssaków, w tym psów i ludzi. Chociaż niektóre kraje są obecnie uważane za wolne od wścieklizny, niebezpieczeństwo zakażenia wścieklizną nadal czai się w wielu krajach na całym świecie. Przeczytaj poniższy artykuł, by dowiedzieć się wszystkiego, co musisz wiedzieć o wściekliźnie u psa.

Jak niebezpieczna jest wścieklizna u psa?

Wścieklizna jest śmiertelną chorobą wirusową, którą mogą zarazić się nie tylko psy i inne ssaki, ale także ptaki i ludzie. Ponieważ w niektórych krajach istnieje zakaz leczenia zwierząt podejrzanych o wściekliznę, choroba ta jest zawsze śmiertelna dla psów. Należy więc bezwzględnie chronić psa przed tą niebezpieczną chorobą wirusową.

W wielu krajach wścieklizna w miastach została wyeliminowana dzięki środkom kontroli. Należą do nich na przykład:

  • Belgia
  • Bułgaria
  • Dania
  • Niemcy
  • Estonia
  • Finlandia
  • Francja
  • Grecja
  • Włochy
  • Islandia
  • Irlandia
  • Chorwacja
  • Holandia
  • Irlandia Północna
  • Austria
  • Polska
  • Portugalia
  • Rumunia
  • Szwecja
  • Szwajcaria
  • Słowenia
  • Słowacja
  • Hiszpania

Większość krajów zagrożonych wścieklizną znajduje się w Azji, Afryce lub Ameryce Południowej:

  • Egipt
  • Argentyna
  • Bali
  • Boliwia
  • Botswana
  • Brazylia
  • Chiny
  • Kostaryka
  • Kuba
  • Kuba
  • Turcja
  • Tunezja
  • Meksyk
  • Rosja
  • Afryka Południowa
  • Wietnam

Które zwierzęta często chorują na wściekliznę?

Wścieklizna jest antropozoonozą znaną od czasów starożytnych i rozprzestrzenianą głównie przez psy i zwierzęta drapieżne. Oznacza to, że ludzie i zwierzęta mogą wzajemnie zarażać się tą chorobą.

Oprócz psów, inne zwierzęta, takie jak koty, bydło lub świnie, również mogą być chore na wściekliznę. Zwierzęta i ludzie, którzy żyją na obszarach endemicznych za granicą lub mają duży kontakt z dzikimi zwierzętami, są generalnie bardziej narażeni na infekcję.

Objawy: Jakie są objawy wścieklizny u psa?

Okres inkubacji (czas między zakażeniem a wystąpieniem choroby) wścieklizny u psa wynosi od dwóch do 24 tygodni. Czas ten zależy jednak od miejsca wniknięcia wirusa. Im bliżej centralnego układu nerwowego znajduje się rana po ugryzieniu, tym szybciej pies zachoruje.

Ponieważ wirusy wścieklizny rozprzestrzeniają się również wzdłuż dróg nerwowych, z czasem pojawiają się różne objawy. Dlatego też lekarze weterynarii dzielą objawy na trzy etapy, z których niektóre łączą się ze sobą:

Pierwszy etap trwa zwykle kilka dni i charakteryzuje się głównie zmianami w zachowaniu psa. Na przykład nieśmiałe zwierzęta nagle stają się ufne. Ponadto pojawia się wrażliwość na światło, trudności w połykaniu i zwiększone wydzielanie śliny.

Następnie pojawia się tak zwana „wściekła furia”. Pies dotknięty chorobą jest nerwowy, dziki i łatwo pobudliwy. Gryzie pozornie bez umiaru i jest zdezorientowany. Nasilają się również problemy ze ślinieniem i połykaniem.

W stadium paralitycznym psy cierpią na paraliż (porażenia) i drgawki. Następnie dochodzi do śpiączki i śmierci.

Nie wszystkie chore zwierzęta przechodzą przez te klasyczne etapy. U niektórych psów faza prodromalna przechodzi bezpośrednio w fazę paralityczną.

Kiedy muszę udać się do lekarza weterynarii?

Jeśli podejrzewasz, że Twój pies jest chory na wściekliznę, musisz poinformować o tym swojego weterynarza przez telefon. Weterynarz podejmie dalsze kroki i poinformuje odpowiednie władze ze względu na obowiązek zgłaszania wścieklizny.

Ze względu na wysokie ryzyko zakażenia, kontakt psa z ludźmi lub innymi zwierzętami domowymi jest tabu od momentu podejrzenia. Wyjątkiem są osoby upoważnione, takie jak właściwy organ.

Nie zabieraj psa z podejrzeniem wścieklizny do weterynarza.

Nie zabieraj go na spacer, lecz poddaj kwarantannie. Pamiętaj jednak, aby zapewnić mu świeżą wodę i jedzenie. Należy także dać mu możliwość załatwienia swoich spraw. Zwierzę musi pozostać pod 15-dniową obserwacją.

Diagnoza: Jak można wykryć wściekliznę u psa?

Tylko podejrzenie diagnozy jest możliwe u żywego psa. Wywiad i występujące objawy dają podstawę do klasycznego podejrzenia. Na przykład: Pies wykazuje typowe objawy neurologiczne i nie był szczepiony przeciwko wściekliźnie.

Niestety, powszechne metody bezpośredniego lub pośredniego wykrywania wirusa u żywych zwierząt są trudne do analizy. Dlatego wiarygodna diagnoza jest możliwa tylko na martwym zwierzęciu. Obecnie wścieklizna jest zatem nadal diagnozowana na podstawie badania patologicznego, na przykład przy użyciu następujących metod wykrywania:

  • badanie histologiczne: ciałka Negriego (wtręty wirusowe w komórkach nerwowych) typowe dla wścieklizny są widoczne w tkance mózgowej pod mikroskopem
  • bezpośrednie wykrywanie wirusa przy użyciu metod biologii molekularnej (np. reakcja łańcuchowa polimerazy w czasie rzeczywistym)
  • pośrednie wykrywanie wirusa metodą immunofluorescencji (IF)

Leczenie: Jak leczy się wściekliznę u psa?

Leczenie wścieklizny u psów (i innych zwierząt) jest zabronione w Polsce. Zainfekowane psy ze względów bezpieczeństwa często poddaje się uśpieniu, gdyż ryzyko zakażenia dla ludzi jest bardzo wysokie, a rokowania po wybuchu choroby są niestety i tak bardzo złe.

Nawiasem mówiąc, wścieklizna jest również śmiertelna u ludzi w prawie wszystkich przypadkach po wybuchu choroby.

Przyczyny: Co wywołuje wściekliznę u psa?

Wirus wścieklizny jest wirusem RNA i należy do rodzaju lizawirusów i rodziny rabdowirusów. Wścieklizna występuje na całym świecie. Niemniej w niektórych krajach udało się ją wyeliminować dzięki takim środkom, jak ścisłe zasady wjazdu i kwarantanna.

Stosowanie przynęt ze szczepionką dla lisów wyeliminowało klasyczną wściekliznę w dużych częściach świata. Jednak na tych obszarach tak zwana wścieklizna nietoperzy nadal występuje u tychże ssaków.

Wścieklizna klasyczna i wścieklizna nietoperzowa różnią się od siebie w następujący sposób:

Postać klasyczna dzieli się na dwie formy:

  • forma silvatic (pochodząca od słowa „las”): rozpowszechniona w Stanach Zjednoczonych i Europie u dzikich zwierząt mięsożernych, takich jak lisy, szopy lub skunksy
  • forma miejska: rozpowszechniona na obszarach miejskich w Azji i Afryce. Do zakażenia dochodzi głównie poprzez ugryzienia przez wściekłe psy i koty.

Europejski wirus wścieklizny nietoperzy 1 i 2 (ELBV 1/2) występuje głównie u nietoperzy, chociaż dotknięte nim gatunki nietoperzy nie są powszechne w Polsce. Jednak laboratoria w innych krajach europejskich regularnie wykrywają go u nietoperzy. Przenoszenie wirusa na inne gatunki zwierząt lub ludzi jest niezwykle rzadkie.

Zakażenie: Jak psy zarażają się wścieklizną?

Wirus przenoszony jest głównie przez ślinę zakażonych zwierząt. Do zakażenia dochodzi zazwyczaj poprzez ugryzienie. Jednak możliwe jest również przeniesienie wirusa poprzez kontakt śliny z błonami śluzowymi lub powierzchownymi ranami.

Początkowo wirusy wścieklizny infekują komórki mięśniowe odsłonięte w ranie. Ponieważ mięśnie mają wiele obwodowych włókien nerwowych (poza mózgiem i rdzeniem kręgowym), wirusy wścieklizny docierają do ośrodkowego układu nerwowego, rdzenia kręgowego i mózgu poprzez wstępujące drogi nerwowe.

Stamtąd infekcja rozprzestrzenia się ponownie poprzez zstępujące włókna nerwowe – aż do oczu i gruczołów ślinowych.

Rokowanie: Czy można wyleczyć wściekliznę u psa?

Jeśli Twój pies nie został zaszczepiony przeciwko wściekliźnie i podejrzewa się, że jest zarażony wirusem, należy podjąć prawnie określone środki. Niestety, w większości przypadków oznacza to, że pies będzie musiał zostać uśpiony przez weterynarza.

Zapobieganie: Jak chronić psa przed wścieklizną?

Najważniejszą ochroną przed zarażeniem psa wścieklizną jest ważne szczepienie przeciwko wściekliźnie w ramach szczepień podstawowych. Składa się ono ze szczepienia w wieku 3 lub 4 miesięcy oraz kolejnych co 12 miesięcy od ostatniego szczepienia.

Oprócz szczepienia zaleca się unikanie kontaktu z rzucającymi się w oczy dzikimi zwierzętami i zgłaszanie ich odpowiednim władzom.

Podróżowanie z psem

Każdy kraj ma inne przepisy dotyczące wścieklizny. Na przykład w Niemczech tylko psy zaszczepione przeciwko wściekliźnie (od dwunastego tygodnia życia) mogą podróżować przez granice.

Jeśli chcesz podróżować z psem do obszarów zagrożonych wścieklizną, musisz również wykazać miano przeciwciał ≥ 0,5 IU/ml, w zależności od kraju. W związku z tym zaleca się zasięgnięcie informacji na temat obowiązujących przepisów w danym kraju odpowiednio wcześnie przed podróżą.


Franziska G., Weterynarz
Profilbild von Tierärztin Franziska Gütgeman mit Hund

Wszechstronne wykształcenie weterynaryjne uzyskała na Uniwersytecie Justusa Liebiga w Gießen (Justus-Liebig-Universität Gießen). Zdobyła tam doświadczenie w różnych dziedzinach, takich jak medycyna małych, dużych i egzotycznych zwierząt, a także farmakologia, patologia i higiena żywności. Obecnie udziela się jako autorka, pracuje także nad własną rozprawą naukową. Jej celem jest polepszenie ochrony zwierząt przed chorobami wywoływanymi przez patogeny bakteryjne. Oprócz naukowej wiedzy weterynaryjnej, jako szczęśliwa opiekunka psa, dzieli się także własnymi doświadczeniami. Dzięki temu potrafi jeszcze lepiej zrozumieć i wyjaśnić obawy i problemy, jak również powtarzające się pytania opiekunów dotyczące zachowania i zdrowia ich zwierząt domowych.


Najczęściej polecane