Zwalczanie zrostnic w akwarium

Jeśli zrostnice występują w akwarium w umiarkowanych ilościach, mogą one zapewnić utrzymanie równowagi wartości wody w akwarium. Niestety jednak zwykle tak to się nie kończy i zanim się obejrzysz, nitkowate glony o długości do 20 centymetrów oplatają całe grupy roślin i przedmiotów dekoracyjnych. Tutaj dowiesz się, jak dochodzi do takiej plagi glonów i co możesz z nią zrobić.

Jak rozpoznać zrostnice?

Zrostnice należą do grupy glonów zielonych i występują w dość różnym nasileniu. Podczas gdy niektóre z nich rozwijają gęste nitki o długości do 20 centymetrów, inne formy osiągają zaledwie 5 centymetrów. Czasem wyglądają bardziej jak pajęczyny, czasem przypominają małe, zielone kulki waty. W zależności od gatunku owijają nitkami całe rośliny i przedmioty ozdobne, wyrastają z podłoża jako długie nitki lub osadzają się w małych grupach bezpośrednio u korzenia rośliny.

Czy zrostnice są szkodliwe?

Jeśli zrostnice wymkną się spod kontroli w akwarium i zarosną rośliny, kamienie i inne obiekty swoimi zielonymi nitkami, wygląda to nie tylko nieestetycznie, ale jest również szkodliwe zarówno dla zarażonych roślin, jak i dla całego ekosystemu Twojego akwarium. Glony są znacznie mniej wymagające niż większość innych roślin akwariowych i szybko rozprzestrzeniają się nawet w niekorzystnych warunkach. To dodatkowo zaburza równowagę zawartości składników odżywczych w wodzie, inne rośliny akwariowe więdną, a warunki życia ryb ulegają pogorszeniu. Nie oznacza to, że musisz utrzymać swoje akwarium wolne od glonów – cel ten byłby utopijny, ponieważ akwarium całkowicie bez glonów nie istnieje. Należy jednak uważać, aby glony zbytnio się nie rozpanoszyły.

Nadmiar składników pokarmowych

Mimo całej troski i regularnej pielęgnacji szybko może się jednak zdarzyć, że zielona plaga zbyt mocno rozprzestrzeni się w akwarium. Już niewielkie zmiany w natężeniu światła, czasie oświetlenia lub temperaturze wody, np. z powodu wzmożonego światła słonecznego w lecie, mogą prowadzić do rozmnażania się glonów. Zwykle występuje nadmiar składników pokarmowych, czyli jest ich dostępnych więcej niż może być wykorzystanych przez rośliny akwariowe. Ten brak równowagi wykorzystują zrostnice. Spożywają one nadmiar składników pokarmowych i szybko się rozprzestrzeniają. Aby zaradzić temu brakowi równowagi i na stałe wyeliminować zrostnice z domowego akwarium, ważne jest, aby znać przyczyny nadmiaru składników odżywczych. Jeśli po prostu usuniesz glony z akwarium, ale nie zlikwidujesz przyczyny zarażenia glonami, zielone nitki wkrótce powrócą.

Pierwszy krok: Sprawdź wartości wody

Jeśli odkryjesz glony włókniste w swoim akwarium, musisz najpierw wartości wody. W sklepach specjalistycznych lub w Internecie można znaleźć paski testowe lub cyfrowe przyrządy pomiarowe, za pomocą których można określić zawartość CO2, azotu i fosforanu w wodzie. W przypadku masowej inwazji zrostnic, zazwyczaj występuje nadmiar przynajmniej jednego z tych trzech składników odżywczych. Wartość CO2 w żadnym wypadku nie powinna być niższa niż 5 miligramów na litr, a optymalnie wynosić powinna od 10 do 20 mg/l. Wartość azotanów powyżej 20 mg/l również stanowi zagrożenie. W tym kontekście należy również sprawdzić wodę z kranu, ponieważ nierzadko zawartość azotanów jest już tam zbyt wysoka. Jeśli woda z kranu zawiera więcej niż 50 mg azotu na litr, należy wymieszać ją z wodą osmozową przed wymianą wody. Mieszanie wody kranowej z taką „czystą wodą” jest również zalecane, jeśli zawartość fosforanów jest zbyt wysoka. Wodociągi często dodają fosforan do wody z kranu, aby zapobiec zwapnieniu rur wodnych. Tymczasem zbyt wysoki poziom fosforanu może również sprzyjać rozwojowi glonów.

Przyczyny występowania zrostnic w skrócie

Przyczyn zbyt dużej ilości składników odżywczych nie należy oczywiście szukać tylko w nadmiernie zanieczyszczonej wodzie z kranu. Intensywność światła, czas trwania oświetlenia, ilość i rodzaj roślin, zarybienie i karmienie również wpływają na bilans składników odżywczych. Dlatego też poszukiwanie dokładnej przyczyny wymaga trochę pracy detektywistycznej. Jak już wspomniano, trzy wartości wody: azotany, CO2 i fosforany stanowią to najważniejsze aspekty w poszukiwaniu przyczyn występowania glonów. Zwykle wzrost wartości jest spowodowany następującymi błędami lub zmianami.

Wartość azotanów jest zbyt wysoka?

• Woda z kranu jest zbyt obciążona azotanem. Przy intensywnej wymianie wody do akwarium dostaje się zbyt dużo azotu.
• Ryby są karmione zbyt często: Z powodu nadmiaru pokarmu dla ryb, który nie jest wykorzystywany oraz z powodu zwiększonego wydalania (im więcej pokarmu jest przyjmowane, tym więcej jest naturalnie wydalane), zawartość azotanów w wodzie może wzrosnąć.
• Liczba ryb w akwarium jest zbyt wysoka: Im więcej ryb w zbiorniku, tym więcej wydaliny i więcej azotu dostaje się do wody.

Wartość CO2 jest zbyt wysoka?

• Akwarium jest zbyt jasne: Czas oświetlenia jest zbyt długi lub akwarium jest nieprawidłowo ustawione (np. zbyt dużo światła słonecznego).
• Roślinność nie jest optymalna: W zbiorniku jest za mało roślin lub zostały one zbyt rzadkie. Zamiast roślin szybko rosnących w akwarium znajdziemy przede wszystkim rośliny wolno rosnące, takie jak anubias czy mikrozorium oskrzydlone.

Wartość fosforanu jest zbyt wysoka?

• Woda z kranu jest zbyt wzbogacona w fosforany.
• Rośliny były zbyt mocno nawożone: Wiele nawozów dla roślin akwariowych zawiera fosforany.
• Pokarm zawiera fosforany: Wiele rodzajów suchej lub mrożonej karmy zawiera fosforany, co może być problematyczne zwłaszcza w przypadku przekarmienia.

Ponadto warto dodać, że nie tylko nadmiar, ale także niedobór składników pokarmowych może spowodować wzrost glonów w akwarium. Zbyt niska zawartość CO2 w wodzie ma negatywny wpływ na wzrost roślin, co z kolei sprzyja rozwojowi odpornych glonów. Zbyt niski poziom CO2 jest zazwyczaj spowodowany jest niewystarczającym dopływem światła, np. zbyt słabymi lampami lub zbyt krótkim czasem oświetlenia, bądź też nieodpowiednim nasadzeniem roślin (zbyt wolno rosnące rośliny).

Przeczytaj również nasze artykuły o najpopularniejszych rybach ozdobnych do Twojego akwarium!

Natychmiastowe środki przeciwko zrostnicom

Po zidentyfikowaniu przyczyny występowania zrostnic należy je jak najszybciej wyeliminować. Niestety, glony nie znikają z dnia na dzień, dlatego potrzebna jest cierpliwość i konsekwencja nie tylko w znalezieniu przyczyny, ale także w zwalczaniu plagi glonów. W krótkim czasie nie da się przecież doprowadzić do równowagi zawartości składników odżywczych w wodzie. Nie ma więc niestety żadnych środków natychmiastowych, które na stałe wypędziłyby glony z akwarium. Im wcześniej jednak zainterweniujesz, tym szybciej uda Ci się zapanować nad problemem. Jako pierwsze środki zalecane są następujące działania:

1. Usunięcie zrostnic: Za pomocą szczotki lub cienkiego, szorstkiego drewnianego patyczka można łatwo nawinąć i wyciągnąć dłuższe glony nitkowe. Krótkie nitki na roślinach lub podłodze można wyciągnąć palcami lub wytrzeć. Swobodnie pływające resztki glonów można wydobyć z wody za pomocą sitka lub ręcznie.
2. Czyszczenie przedmiotów dekoracyjnych: Kamienie i przedmioty należy usunąć i dokładnie wyszorować pod bieżącą wodą.
3. Przeprowadzenie testu wody: Jeśli nie zostało to jeszcze zrobione, należy przeprowadzić dokładny test wody za pomocą pasków testowych lub cyfrowego urządzenia pomiarowego.
4. Zmiana wody: wymień około 30 do 50 procent wody. Jeśli świeża woda z kranu jest zbyt mocno zanieczyszczona azotanami lub fosforanami, wymieszaj ją z wodą z osmozy.
5. Zastosowanie roślin szybko rosnących: Dobrze rosnące rośliny są niezbędne do funkcjonowania ekosystemu o zrównoważonych wartościach wody. Najbardziej znanymi roślinami zwalczającymi glony są rogatek i rośliny łodygowe, takie jak nadwódka, limnofila, moczarka, grzebień wodny i nadwódka zmienna.
6. Ograniczenie podawania pokarmu: Ryby często potrzebują znacznie pokarmu mniej, niż uważają ich opiekunowie. Upewnij się, że podajesz tyle pokarmu, ile ryby faktycznie zjedzą. Ryby również bardzo dobrze tolerują przerwę w karmieniu (np. jeden dzień „postu” w tygodniu) i bardzo dobrze reagują na jakość wody.
7. Użycie glonojadów: Istnieją ryby, które mogą pomóc w walce z zrostnicami. Kąsaczowate, pielęgnice skośnopręgie, grubowargi syjamskie, zbrojnikowate czy nawet niektóre gatunki krewetek zjadają zielone nitki. Nie należy jednak stosować zbyt wielu tych glonojadów, ponieważ mogą na tym ucierpieć inne rośliny i jakość wody.
8. Skrócić czas oświetlenia: Jeśli dojdziesz do wniosku, że przyczyną zarażenia glonami jest nieprawidłowa lub zbyt duża ekspozycja na światło, możesz również na krótki czas przyciemnić akwarium. Nie należy jednak przesadzać z przyciemnianiem, gdyż osłabi to nie tylko glony, ale i inne rośliny. Zasadniczo czas ekspozycji wynoszący 12 godzin jest wystarczający, aby rośliny dobrze rosły. Po tym czasie należy zgasić światło lub wprowadzić przerwę w oświetleniu trwającą od jednej do dwóch godzin dziennie.

Co należy zrobić z glonami długoterminowo

Ci, którzy po zastosowaniu wyżej wymienionych środków doraźnych spoczną na laurach i dojdą do wniosku, że pokonali glony, prawdopodobnie zostaną szybko wyprowadzeni z błędu. Glony są niezwykle uparte i szybko rozprzestrzeniają się ponownie, gdy warunki zmieniają się na ich korzyść. Aby mieć trwały spokój od brzydkich zielonych zrostnic, musisz konsekwentnie dbać o odpowiedni „klimat” w swoim akwarium. Należy regularnie sprawdzać wartości wody oraz obserwować wzrost roślin i zarybienie ryb. Czas oświetlenia również należy dostosować w zależności od pory roku i padania światła. Oczywiście trzeba też regularnie przeprowadzać niezbędne zabiegi pielęgnacyjne i czyszczące. Obejmują one cotygodniową wymianę wody, czyszczenie ścian, podłóg i wyposażenia oraz regularne płukanie filtra.

Faktem jest, że im regularniej będziesz oczyszczać swoje akwarium i sprawdzać wartości wody, tym mniej będziesz mieć problemów ze zrostnicami lub innymi dokuczliwymi gatunkami glonów.