Ptasznik 

Wiele ludzi boi się ptaszników. W większości przypadków całkiem niesłusznie – znakomita większość z nich jest bowiem niegroźna, a zwłaszcza te gatunki, które dostępne w sklepach zoologicznych.
Wynika to między innymi z faktu, że w wielu krajach obowiązują przepisy dotyczące trzymania jadowitych zwierząt, które wymagają uzyskania specjalnego pozwolenia. Inne z kolei nakładają na posiadaczy zwierząt egzotycznych obowiązek ich rejestracji. Dlatego przed zakupem warto dowiedzieć się, jakie zasady obowiązują w naszym miejscu zamieszkania.

Jakie są konsekwencje ugryzienia przez ptasznika?

Jeśli nasz podopieczny nas ugryzie, przede wszystkim nie wpadajmy w panikę. Jad popularnych gatunków ptasznikowatych nie jest niebezpieczny dla człowieka. Należy jednak pamiętać, że podobnie jak użądlenie osy, może spowodować reakcję alergiczną. W miejscu ukąszenia może wystąpić obrzęk, zaczerwienie oraz bolesność.

W przypadku wystąpienia silnej reakcji alergicznej lub stanu zapalnego, nie zwlekajmy z wizytą u lekarza.

Ptaszniki należy trzymać pojedynczo, chyba, że mamy zamiar je rozmnażać. Jeśli zdecydujemy się na gatunek podziemny, zamiast terrarium możemy również wykorzystać akwarium. Terrarium może mieć opuszczane lub dzielone przednie szyby, otwierające się na boki.

Wielkość terrarium

Większość życia ptaszniki spędzają w przyczajeniu, czekając na swoje ofiary przy wejściu do nor. Z tego względu terrarium dla ptasznika nie musi być duże. Ważne, aby mógł bez problemu dotrzeć do wszystkich ważnych dla niego celów, np. jedzenia.

Gatunki nadrzewne preferują życie na wysokości, dlatego nie mają dużych wymagań względem powierzchni terrarium. Wystarczy, że zapewnimy im przestrzeń o wielkości mniej więcej dwa razy większej niż rozpiętość ich kończyn. Gatunki naziemne natomiast potrzebują mniej więcej półtora raza więcej przestrzeni niż wynosi rozpiętość ich kończyn.

Wysokość terrarium powinna wynosić maksymalnie 40 centymetrów w przypadku gatunków nadrzewnych i maksymalnie 30 centymetrów w przypadku gatunków naziemnych. Jeśli terrarium będzie większe, pająk może spaść i się zranić.

Wskazówka: Młode zwierzęta umieśćmy od razu w terrarium o wymiarach odpowiadających ich docelowej wielkości.

Wyposażenie

Chcąc stworzyć ptasznikowi komfortowe warunki życia w terrarium, nie możemy zapomnieć o roślinności. Aby ułatwić sobie pielęgnację, możemy wykorzystać sztuczne rośliny. Bez wątpienia jednak ładniej będzie prezentowała się prawdziwa roślinność, której wybór będzie zależał od wielkości zwierzęcia.

Dla małych gatunków można wykorzystać na przykład bromelie, fitonie lub niedośpiany. Średnie i duże gatunki będą dobrze czuły się w otoczeniu sansewierii, epipremnum lub zanokcicy gniazdowej. Poza tym, w terrarium należy ustawić miskę ze świeżą wodą do picia.

Podłoże

Odpowiednie podłoże jest bardzo ważne, ponieważ jeśli dobierzemy je niewłaściwie, może szybko spleśnieć z powodu wysokiej wilgotność w terrarium. W przypadku wielu gatunków sprawdzi się nienawożona ziemia doniczkowa, kora czy wermikulit.

Jeśli nasz ptasznik lubi kopać w ziemi, lepszym rozwiązaniem będzie ziemia do palm z dużą zawartością gliny i piasku. Do zastosowania w terrarium nie nadaje się ziemia do kwiatów na bazie kompostu ani ziemia ogrodowa.

Odpowiedni klimat

Klimat panujący w terrarium jest bardzo ważny dla zdrowia ptasznika, dlatego należy zadbać o temperaturę i wilgotność powietrza odpowiednią dla danego gatunku:

• Oświetlenie: Do oświetlenia terrarium można użyć świetlówek, takich jak punktowe żarówki halogenowe o mocy 20 W lub lampki do doświetlania roślin. Ich zaletą jest to, że dzięki emitowanemu ciepłu jednocześnie dbają o utrzymanie właściwej temperatury.
• Temperatura: Ptaszniki są zwierzętami zmiennocieplnymi i w ciągu dnia wymagają zapewnienia im temperatury rzędu 24–28 stopni Celsjusza, a nocą 20–22 stopni.
• Wilgotność powietrza: Idealną wilgotność wynoszącą od 70 do 85 procent uzyskamy za pomocą butelki z rozpylaczem. Zwróćmy jednak uwagę na to, by woda nie zostawała na szybach terrarium, ponieważ niektóre gatunki ptasznikowatych (np. te żyjące na drzewach) są na to bardzo wrażliwe.

Aby mieć temperaturę stale pod kontrolą, warto zaopatrzyć się w przyrząd łączący w sobie funkcje higrometru i termometru.

Ptaszniki lubią samodzielnie łapać swoje ofiary, czając się na nie. Dlatego żywe zwierzęta będące ich pokarmem należy umieszczać w terrarium za pomocą pęsety.

W zależności od gatunku, możemy podawać ptasznikowi różne owady, takie jak świerszcze, koniki polne czy karaczany. Większe egzemplarze chętnie jedzą również gady, myszy, a nawet małe ptaki.

Co do zasady, rozmiar podawanego ptasznikowi zwierzęcia nie powinien przekraczać jednej trzeciej jego wielkości.

W jaki sposób ptaszniki zjadają swoje ofiary?

Ptaszniki chwytają ofiarę swoimi potężnymi szczękoczułkami, gryzą ją i wstrzykują jad, zawierający enzymy trawienne, które mają za zadanie rozpuścić wnętrzności zdobyczy, tak aby pająki mogły je wessać w strawionej formie.

Jeśli nasz ptasznik nie zjadł podanego mu pokarmu należy go usunąć z terrarium po jednym dniu.

Ponieważ ptaszniki lubią spokój i ciszę, nie powinno się im przeszkadzać, czyszcząc terrarium zbyt często. Niemniej jednak należy regularnie usuwać z niego zrzuconą przez pająka skórę oraz resztki jedzenia. Zwróćmy także uwagę na to, czy miska z wodą jest czysta.

Kompleksowe czyszczenie terrarium najlepiej przeprowadzać nie więcej niż dwa razy do roku. Wówczas należy dokładnie umyć terrarium wodą, aby pozbyć się ewentualnych pozostałości środków czyszczących.

Aby rozmnożyć ptaszniki potrzebujemy pary dojrzałych płciowo zwierząt, gotowych rozmnażać się o każdej porze roku. W tym celu samiec tworzy niewielką pajęczynę, którą przyczepia do przedmiotów, a następnie pokrywa nasieniem, które pobiera do bulbusów.

Po pobraniu nasienia samiec jest gotowy do kopulacji, co sygnalizuje szybkimi uderzeniami bulbusami o podłoże, chcąc w ten sposób wywabić samicę z ukrycia. Jeśli samica odwzajemni bębnienie, będzie to oznaczało, że również jest gotowa do kopulacji. Podczas aktu samiec łapie szczękoczułki samicy swoimi haczykami umieszczonymi na przednich odnóżach, unosi ją do góry i wprowadza bulbusy do jej szczeliny płciowej, przekazując nasienie. Po kopulacji samiec szybko się oddala, aby uniknąć ataku samicy lub bycia przez nią zjedzonym.

Ile jaj znoszą ptaszniki?

Po około pół roku samica znosi nawet do 2000 jaj. W tym celu przędzie sieć w norze, na której składa jaja. Dopiero, gdy jaja opuszczą ciało samicy dochodzi do ich zapłodnienia. Następnie samica zagęszcza sieć tworząc kokon, którego pilnie strzeże.

Po około dwóch miesiącach z jaj wykluwają się bezbarwne larwy, posiadające tylko częściowe odnóża. Drugie stadium larwalne rozpoczyna się wraz z wylinkami – młode opuszczają kokon i mogą już żyć samodzielnie.

Pamiętajmy o prawidłowym karmieniu młodych pająków, ponieważ przejawiają one skłonności do kanibalizmu. Podawajmy im na przykład świerszcze lub muszki owocowe.

Długość życia ptaszników zależy od ich stanu zdrowia i płci. Podczas gdy samice mogą żyć ponad 20 lat, samce żyją jedynie 5 do 12 lat.

Czy ptaszniki chorują?

Ewentualne choroby ptaszników są zazwyczaj spowodowane nieprawidłowymi warunkami utrzymania, takimi jak niewłaściwa temperatura czy oświetlenie. Częstymi problemami są:

• Choroby skóry
• Infekcje grzybicze
• Inwazje pasożytów (np. zadrowatych)

Ptaszniki można spotkać w regionach tropikalnych i subtropikalnych Azji, Afryki, Australii czy Europy (np. w Hiszpanii, Portugalii). W zależności od gatunku, żyją na drzewach, na ziemi lub pod ziemią.

Czemu ptasznik zawdzięcza swoją nazwę?

Pająki te nie zostały nazwane ptasznikami dlatego, że w ich jadłospisie znajdują się ptaki. Swoją nazwę zawdzięczają przyrodniczce Marii Sibylli Merian, która podczas swojej podróży po Suriname w latach 1699–1701 utrwalała na rysunkach egzotyczne zwierzęta i rośliny, w tym dużego, owłosionego pająka pełzającego po martwym kolibrze.

Zainspirowany tym obrazem Carl von Linné, nazwał te zwierzęta Aranea avicularia, co można przetłumaczyć jako „pająk podobny do ptaka”.