Mówi się, że „bez kopyt nie ma konia”. Rzeczywiście, wszelkie nieprawidłowości w ich obrębie, które mają wpływ na ruch konia, mogą uniemożliwić jego prawidłowe funkcjonowanie, a także użytkowanie pod siodłem. Ale o jakich chorobach kopyt u koni dokładnie mowa? Co je wywołuje i jak można im zapobiec?
Choroby kopyt u koni 
Artykuł napisany przez Franziska Pantelic, Weterynarz
© chalabala / stock.adobe.com
Lekarz weterynarii sprawdza kopyto konia pod kątem ewentualnych chorób.
Spis treści
Budowa kopyta konia
Aby lepiej zrozumieć, jak powstają choroby kopyt i dlaczego jest ich tak wiele, warto przyjrzeć się bliżej końskim kopytom.
Twarde i elastyczne struktury
Za zewnętrzną warstwą rogową kopyta kryje się układ kostny, składający się z kości kopytowej, trzeszczki oraz kości koronowej, a także więzadła, ścięgna, chrząstki i kaletki, utrzymujące struktury kostne razem. Wszystkie te elementy zaopatrywane są w składniki odżywcze przez niezliczoną ilość naczyń krwionośnych i wyposażone w komórki nerwowe.
Połączenie twardych i elastycznych struktur tworzy skomplikowany mechanizm, pełniący funkcję amortyzatora i jednocześnie stymulujący krążenie krwi. Przy każdym kroku kopyto odkształca się tak, aby chronić stawy i dostarczyć do niego odpowiednią ilość krwi.
Wrażliwe tworzywo podeszwy
Bardzo ważnym elementem końskiego kopyta jest tworzywo podeszwy, czyli inaczej mówiąc skóra właściwa podeszwy, które dba o wewnętrzne odżywienie kopyta i stale tworzy nowy róg kopytowy. Jest wyposażone w liczne naczynia krwionośne i drogi nerwowe.
Wiele schorzeń kopyt powodowanych jest właśnie stanem zapalnym wrażliwego tworzywa podeszwy, które ze względu na silne unerwienie są dla końskiego pacjenta wyjątkowo bolesne.
© pavel1964 / stock.adobe.com
Jakie choroby kopyt występują u koni?
Istnieje wiele różnych chorób kopyt u koni, które powstają z różnych przyczyn i dotykają różnych obszarów kopyta. Poniżej opiszemy te z nich, które występują najczęściej:
Dolegliwość ta wywoływana jest przez infekcję bakteryjną strzałki kopytowej, wynikająca z nieodpowiednich warunków higienicznych, zaniedbań, niewłaściwej pielęgnacji kopyt lub ich nieprawidłowej budowy.
Typowym objawem gnicia jest brązowo-czarna, nieprzyjemnie pachnąca wydzielina obecna w bruździe strzałkowej. Bakterie gnilne stopniowo rozmiękczają i rozpuszczają strzałkę rogową. Jeśli w efekcie tego odsłonięta zostanie skóra właściwa, będzie to bardzo bolesne dla konia i będzie powodowało silną kulawiznę.
Im wcześniej uda się je zdiagnozować i wdrożyć regularne leczenie, tym lepsze są rokowania.
Jest bakteryjnym stanem zapalnym w kopycie, rozwijającym się na skutek przebicia tkanek miękkich kopyta w wyniku nadepnięcia na przykład na ostry przedmiot. Ropna wydzielina powstająca w następstwie obecności bakterii tworzy ropień, który wywiera duży nacisk na podeszwę kopyta, powodując nagłą, silną kulawiznę.
Ochwat jest niezwykle bolesnym zapaleniem tworzywa kopytowego, prowadzącym do niedotlenienia i niedokrwienia kopyta. W najgorszym wypadku, koronka kopyta może nawet oderwać się od puszki kopytowej.
W zależności od przyczyny, wyróżniamy różne rodzaje ochwatu: ochwat spowodowany niewłaściwym żywieniem, odciążaniem kończyny kosztem innej (np. w przypadku urazów), czy przeciążeniem mechanicznym (np. w wyniku poruszania się po twardym podłożu).
Mówimy tu o pionowych pęknięciach rogu kopytowego, powstających w wyniku jego kruchości (np. z powodu niedoboru żelaza), niewłaściwej budowy kopyta czy przeciążenia. W przypadku zauważenia pęknięcia, należy je jak najszybciej skonsultować z lekarzem weterynarii, aby zapobiec jego powiększaniu się i późniejszej infekcji.
Jej inna nazwa brzmi słupek rogowy i jest stożkowatym zgrubieniem na wewnętrznej stronie ściany rogu kopytowego. Wywiera bardzo duży nacisk na tworzywo kopytowe i znajdującą się pod nim kość kopytową i może nawet prowadzić do jej zaniku. W najgorszym przypadku może dojść do złamania kości.
Keratoma powstaje na skutek urazów tworzywa korony rogotwórczej lub stanów zapalnych tworzywa kopytowego. W większości przypadków chorobę tę leczy się operacyjnie, a po zabiegu koń wymaga specjalistycznego kucia.
Zespół trzeszczkowy obejmuje trzeszczkę kopytową, więzadła oraz kaletkę kopytową i powstaje w wyniku przeciążenia kończyn przednich, dlatego często diagnozowany jest u koni skokowych.
Wywoływać go mogą również nieprawidłowa budowa kopyta, procesy zwyrodnieniowe, niskie piętki czy predyspozycje genetyczne. Jeśli schorzenie to zostanie zdiagnozowane zbyt późno, może całkowicie wykluczyć konia z pracy pod siodłem.
Nazywana jest również szczeliną wewnątrzścienną i polega na oddzieleniu się od siebie wewnętrznych warstw ściany rogowej. W wyniku powstałej szczeliny, brud i bakterie dostają się do kopyta, wywołując infekcję.
Możliwymi przyczynami tej dolegliwości są słabe kopyta, rozszerzenie białej linii, krwawienie do ściany rogowej czy trwałe przeciążenia.
Rak kopyta nie jest rakiem w prawdziwym tego słowa znaczeniu. Oznacza to, że komórki rakowe nie są wykrywalne w kopycie i nie tworzą się przerzuty. Nazwa ta w przypadku tej dolegliwości oznacza kalafiorowaty rozrost podeszwy, jedynie wyglądem przypominający narośl nowotworową.
Komórki wytwarzają tłustą, nieprzyjemnie pachnącą substancję zamiast normalnego rogu kopytowego. W zależności od tego, które obszary zostały dotknięte rakiem rzekomym, mówimy o raku strzałki, podeszwy, ściany lub koronki.
Powstaje na skutek zaniedbań pielęgnacyjnych oraz przebywania zwierzęcia na wilgotnym, błotnistym podłożu. W większości przypadków leczenie jest długotrwałe i można spodziewać się nawrotów choroby.
Mówimy tu o deformacji puszki kopytowej – piętki zwężają strzałkę kopytową do tego stopnia, że kopyto podczas kontaktu z podłożem nie może się rozszerzyć.
Deformacja może dotyczyć okolicy koronki, krawędzi nośnej, piętki czy podeszwy. Powoduje ból oraz kulawiznę i wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia przez lekarza weterynarii.
Jak rozpoznać choroby kopyt u koni?
Kiedy koń kuleje i spogląda na nas smutnym wzrokiem, od razu wiemy, że coś jest nie tak! Ale jeśli będziemy regularnie przyglądać się kopytom naszego wierzchowca, być może uda nam się rozpoznać pierwsze symptomy ich chorób jeszcze zanim pojawi się kulawizna i tym samym znacznie skrócić czas leczenia.
Nierówny róg
Ściana kopyta powinna być prosta i gładka, nie powinny być widoczne żadne pęknięcia, wgłębienia czy rowki. Jeśli zauważymy jakiekolwiek nieprawidłowości, nie zwlekajmy z konsultacją z kowalem lub lekarzem weterynarii.
Nierówna koronka i linia biała
Koronka, która wyznacza granicę między sierścią a kopytem również dostarcza ważnych informacji na temat kondycji kopyt. Powinna znajdować się na tej samej wysokości na wszystkich kopytach i tworzyć linię prostą.
Jeśli natomiast w którymś miejscu zmieni swój kształt lub przebieg, może to świadczyć o toczącym się w kopycie stanie zapalnym.
Linia biała na spodniej stronie kopyta, czyli obszar, w który kowal wbija podkowiaki, powinna wyglądać tak samo w każdym miejscu, być pozbawiona przebarwień czy czerwonych plam.
Poszczególne obszary kopyta
Jeśli już trochę znamy kopyto naszego konia, warto zwrócić uwagę także na ułożenie strzałki, piętki i podeszwę. Sygnałem alarmowym powinno być dla nas ich niewystarczające oddalenie od siebie lub pojawienie się między nimi szczeliny.
© AnnaElizabeth / stock.adobe.com
Przyczyny: Jak powstają choroby kopyt u koni?
Konie znajdujące się pod opieką człowieka powinny mieć zapewnioną regularną i odpowiednią pielęgnację, aby móc sprostać stawianym im wymaganiom, w tym ruchowi na różnym podłożu i w różnych warunkach. Najczęstszymi przyczynami chorób kopyt u koni są brak lub niewłaściwa ich pielęgnacja.
Do zdrowia kopyt przyczynia się również czystość w stajni. Wilgotna ściółka i ciepło w stajni sprzyjają bowiem namnażaniu się bakterii i grzybów.
Jaką rolę w rozwoju chorób kopyt odgrywa prawidłowe żywienie?
Zdrowie kopyt zależy także od żywienia. Niewłaściwa dieta lub przekarmianie szybko prowadzą do niedoboru lub nadmiaru pewnych składników odżywczych, wywierając bezpośredni wpływ na ich kondycję.
Oczywiście istnieją również czynniki zewnętrzne, które powodują choroby kopyt u koni, na które właściciel zwierzęcia często nie ma wpływu – na przykład kontuzja czy nadepnięcie na ostry kamień.
Większość problemów jednak wynika z zaniedbań człowieka. Oznacza to również, że wielu z nich można skutecznie zapobiegać, dbając o właściwe warunki utrzymania i regularną pielęgnację konia.
Porady dotyczące zapobiegania chorobom kopyt u koni
O czym musimy pamiętać, jeśli chcemy, by nasz koń i jego kopyta zachowały zdrowie:
- Właściwe żywienie: Odpowiednia podaż składników odżywczych wspiera prawidłowe funkcjonowanie flory jelitowej, zapewnia równowagę kwasowo-zasadową i stanowi podstawę stabilnych i wytrzymałych kopyt.
- Właściwe warunki utrzymania: Upewnijmy się, że ściółka w stajni jest sucha i że w stajni nie jest zbyt wilgotno czy duszno. Na pastwisku konie powinny mieć do dyspozycji wiatę, w której będą mogły schronić się przed deszczem.
- Właściwa pielęgnacja kopyt
- Regularne wizyty kowala: Jeśli zauważymy jakiekolwiek nieprawidłowości w obrębie kopyta, koniecznie należy je skonsultować z kowalem lub lekarzem weterynarii.
Od kilku lat wspiera Magazyn zooplus swoim bogatym doświadczeniem. Już w 2009 roku została licencjonowaną lekarką weterynarii i obecnie prowadzi mobilną praktykę dla małych zwierząt w aglomeracji Monachium.
Podziel się swoją opinią
Czy artykuł był pomocny?
Powiązane artykuły
Najczęściej polecane
4 min
10
Szczepienia koni
Jakie szczepionki podać koniowi, aby uchronić go przed groźnymi chorobami?
5 min
9
Ropne zapalenie tworzywa kopytowego u konia
Twój koń nagle zaczął kuleć? Przyczyną może być ropa w kopycie.
5 min
9
Choroba zwyrodnieniowa stawów u koni
Jak ją rozpoznać i leczyć?