Układ trawienny królika

Budowa i funkcjonowanie układu trawiennego królika powinny być znane każdemu opiekunowi tych zwierząt. Warto być świadomym, że króliki wymagają stałej podaży pożywienia, zawierającego dużą ilość włókna surowego (np. siana). Budowa przewodu pokarmowego wymaga bowiem nieprzerwanego pobierania pokarmu, aby umożliwić jego transport i prawidłowy przebieg procesu trawienia.

Rola zębów królika w procesie trawienia

Podwójne siekacze

Położone bezpośrednio za górnymi siekaczami są praktycznie nieużyteczne, ale stanowią cechę anatomiczną odróżniającą króliki od gryzoni, charakterystyczną dla zajęczaków, do których zaliczamy również króliki.

Siekacze

Siekacze u królików są bardzo ostre i służą do cięcia i odgryzania kawałków pokarmu. Rosną przez całe życie i muszą być stale ścierane, najlepiej podczas rozdrabniania pokarmu. Siekacze stanowią początek układu trawiennego królika. Aby utrzymać je w dobrym stanie, bardzo ważne jest prawidłowe żywienie zwierząt.

Zęby trzonowe

W dalszej części jamy ustnej znajdują się zęby trzonowe, których rolą jest rozdrabnianie i rozcieranie pokarmu na mniejsze cząstki. Pomiędzy nimi pokarm zwilżany jest śliną produkowaną przez gruczoły ślinowe, dzięki czemu staje się śliski i łatwiejszy do przetransportowania do dalszej części układu pokarmowego. Enzymy zawarte w ślinie (nazywane również fermentami lub biokatalizatorami), rozpoczynają proces wstępnego trawienia.

Układ trawienny królika: Przełyk

Rolą przełyku jest transport przeżutego w jamie ustnej pokarmu do żołądka. Papka (półpłynna masa) pokarmowa nazywana chymusem lub chymem, przechodząca z żołądka (przez odźwiernik) do dwunastnicy przekazywana jest do procesu trawienia właściwego.

Żołądek

W żołądku rozpoczyna się przygotowanie do trawienia i następuje rozkład pierwszych składników pożywienia, które jest silnie zakwaszane kwasem solnym. Jednocześnie, w powstałym kwaśnym środowisku enzymy rozkładające białko zaczynają swoją pracę. Uwalniane są również hormony (wewnętrzne substancje przekaźnikowe).

W przeciwieństwie do żołądka większości ssaków, żołądek królika jest praktycznie pozbawiony mięśni, dlatego nie jest w stanie aktywnie transportować pokarmu. Przekazuje znajdującą się w nim nasączoną i kwaśną treść do jelita cienkiego dopiero wtedy, gdy królik przyjmie do jamy ustnej kolejną porcję pokarmu i przejdzie ona przez gardło i przełyk.

Właśnie dlatego króliki jedzą praktycznie bez przerwy. 70-80, a nawet 120 niewielkich posiłków dziennie to w ich przypadku absolutna norma. Żołądek musi być bowiem stale wypełniony. Z tego względu należy zapewnić im stały dostęp do dobrej jakości siana.

Układ trawienny królika: Przednia część jelita cienkiego

W przedniej część jelita cienkiego do miazgi pokarmowej dodawana jest duża ilość wody i enzymów, aby umożliwić kolejne etapy trawienia.

Trzustka i wątroba

Kilka milimetrów dalej spotykają się przewody trzustkowe oraz drogi żółciowe. Wątroba może przez niedługi czas magazynować nadmiar cukru we krwi w postaci glikogenu, ale generalnie jest odpowiedzialna za centralną detoksykację organizmu.

Trzustka reguluje poziom cukru we krwi i wydziela enzymy rozkładające tłuszcze i węglowodany.

Tylna część jelita cienkiego

Dalej znajduje się tylna część jelita cienkiego, gdzie ma miejsce główna część procesu trawienia – aktywne kosmki jelitowe transportują produkty rozkładu pożywienia do krwiobiegu, ale tylko te elementy pokarmu, które zostały rozłożone w najwyższym stopniu mogą przedostać się przez ścianę jelita i zostać udostępnione do wykorzystania przez inne docelowe narządy królika.

Tylna część jelita cienkiego to miejsce, gdzie do organizmu przekazywane są wszystkie do tej pory przetrawione składniki odżywcze i substancje aktywne.

Pamiętajmy, że podawanie niewłaściwego pokarmu jest źródłem wielu problemów trawiennych, zwłaszcza w jelicie cienkim. Dlatego tak ważne jest karmienie zwierząt wysokiej jakości, nowoczesną karmą.

Od tego momentu w miazdze pokarmowej znajdziemy prawie wyłącznie włókno surowe, czyli składniki ścian komórek roślinnych pochodzące z pożywienia.

Układ trawienny królika: Jelito ślepe

Na wlocie jelita cienkiego do jelita grubego znajduje się jelito ślepe, które nazywane jest tak ponieważ nie posiada żadnego ujścia, przypominając ślepy zaułek. Jest to swoista komora fermentacyjna skolonizowana przez wyspecjalizowane bakterie. Z bogatych w włókna surowe i błonnik pokarmowy części roślinnych możliwe jest pozyskanie jeszcze pewnej ilość energii resztkowej oraz składników budulcowych ścian komórkowych roślin (głównie glukozy z celulozy).

Flora bakteryjna komory fermentacyjnej nie toleruje gwałtownych zmian substratu w jelicie ślepym, dlatego (ale również z powodu możliwych zaburzeń pracy jelita cienkiego), wszelkie zmiany w diecie należy wprowadzać stopniowo. Tylko wówczas procesy fermentacyjne w jelicie ślepym mogą przebiegać w sposób niezawodny i bez nadmiernego tworzenia się gazów.

Proces ten kończy się produkcją cekotrofu. Króliki wytwarzają dwa rodzaje kału – kał twardy i miękki (cekotrof), który zamykany jest w śluzowych cząsteczkach. Dzięki temu mogą być szybko przetransportowane bezpośrednio do odbytu, skąd króliki ostrożnie je wybierają i połykają w całości. Tym samym cekotrof trafia z powrotem do żołądka w celu odzyskania cennych substancji odżywczych w nim zawartych. W ten sposób pozyskiwane są witaminy (głównie z grupy B) oraz wiele substancji produkowanych przez pożyteczne bakterie. Poza tym, jedzenie cekotrofu zapewnia chwilowe zajęcie i wypełnia żołądek, jeśli aktualnie nie ma w nim pokarmu.

Jelito grube

Pozostała część jelita grubego za odcinkiem przejściowym obejmującym jelito cienkie/jelito ślepe ma za zadanie odzyskać wodę z już w dużej mierze strawionej, ale jeszcze nie dość wodnistej miazgi pokarmowej.

Jelito grube zamieszkują bakterie, które podobnie jak ich krewni w jelicie ślepym umożliwiają zajście procesów fermentacyjnych i przemiany materii. Zaopatrują one komórki ściany jelita w krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe z resztek pokarmowych.

W końcowym odcinku jelita grubego – odbytnicy – formowane są suche grudki kałowe i pobierana jest z nich możliwie największa ilość pozostałości płynnych.

Jeśli u królika wystąpi biegunka lub zaparcia, będzie to oznaką tego, że gospodarka wodna jest zaburzona w wyniku nieprawidłowości w górnych odcinkach przewodu pokarmowego.

Odbyt

Odbyt stanowi ujście dla kału, zawierającego odpadowe produkty procesu trawienia, które nie mogą być wydalone przez nerki w postaci moczu oraz niestrawione resztki pokarmu lub, ewentualnie, czasowe nadwyżki składników odżywczych. Zwieracz odbytu jest ostatnim odcinkiem układu pokarmowego i tym samym zakończeniem procesu trawienia królika.

Wszystkie produkty dla małych zwierząt oraz produkty specjalnie opracowane dla królików, takie jak pokarm dla królików czy klatki, znajdziesz w sklepie internetowym zooplus.